نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور خراسان جنوبی،

چکیده

ضرب­المثل­ها به­عنوان یکی از بارزترین جلوه­های ادبیات عامه، نقش مهمی در شناخت فرهنگ و اندیشه مردم دارد. مقاله پیش­رو در نظر دارد ضمن معرفی گویش گریمنج، به­عنوان یکی از قدیمی­ترین گویش­های جنوب خراسان، ضرب­المثل­های رایج این منطقه را از دیدگاه بلاغی بررسی کند، تا دریابد این امثال از نظر کاربرد ایماژ و صور خیال تا چه میزان قابل توجه هستند و کدام­یک از صناعات بیانی در امثال مورد نظر، کاربرد بیشتری دارد. نتایج این تحقیق که به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده، بیانگر آن است که ارزش بلاغی این امثال بسیار قابل توجه است و از تمام ظرفیت‌های علم بیان درآن استفاده شده است و این نتیجه­ی قدرت تصویرسازی و خیال پردازیِ گویندگان، برای نفوذ در دل­ها و اذهان است. زیرساخت غالب ضرب‌المثل‌ها برپایه تشبیه است اما گرایش به استعاره بویژه استعاره تمثیلی در آنها بیشتر است و بیشتر ضرب­المثل­ها، استعاره مرکب یا تمثیلی هستند. هم­چنین در مثل­های رایج گریمنج از واژگان، مفاهیم و اصطلاحات مربوط به کشاورزی و دامداری و اقلیم مخصوص این منطقه مانند زعفران، وُلگار و ... استفاده شده است. تک‌مصراعی بودن اغلب امثال این گویش، باعث تأثیر بیشتر و تأکید بر پیام نهفته در آن شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Aesthetics of Gerimonj Dialect Proverbs from Rhetoric

چکیده [English]

Proverbs are one of the most beautiful manifestations of popular culture arisen from people's dynamic, creative and intelligent minds that can be highly impressive in terms of allegory, analogy (simile), and reference to a mythical, epic, or historical event. Gerimonj is one of the oldest dialects in the Qaenat region at Southern Khorasan which is weighty for covering parables and short advices. This essay, after examining the Gerimenj dialect by a descriptive-theoretical and library method, seeks to examine the popular parables of this dialect from the rhetorical perspective to find out how significant such proverbs are in terms of the use of imagery and metaphor and which expressive element has been used more frequently in the under question proverbs and why? By examining some of the popular proverbs of the region, the author has come to the conclusion that these parables are of great rhetorical value and have used all capacities of rhetoric, which is the result of the powerful imagination of the people of this region for impressing the hearts and minds. Most proverbs are based on simile and tend to be metaphorical, especially allegorical metaphor

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gerimonj dialect
  • simile
  • allegory
  • metaphor
امامی، حسن؛ ناصری، زهره (1388). "بررسی برخی مختصات نحوی و آوایی گویش قاین". مطالعات فرهنگی - اجتماعی خراسان، سال چهارم، ش 13و 14(پاییز و زمستان): 5- 36##
بهمنیار، احمد (1381). داستان­نامه بهمنیاری. تهران: دانشگاه تهران##
پارسا، احمد (۱۳۸۴). "مثل‌ها از نگاهی نو". رشد آموزش زبان و ادبیات فارسی، دوره نوزدهم، ش 75 (پاییز): 7-14##
تمیم ­داری، احمد (1390). فرهنگ عامه. تهران: مه کامه##
حافظ، شمس ­الدین محمد (1387). دیوان حافظ. به تصحیح محمد قدسی. به اهتمام ابوالفضل علی‌محمدی و سیدحسن ذوالفقاری. تهران: چشمه##
خلف تبریزی، محمدحسین (1363). برهان قاطع. به اهتمام محمد معین. تهران: امیرکبیر##
دبیرسیاقی، محمد (1361). امثال و حکم دهخدا. تهران: امیرکبیر##
دهخدا، علی­اکبر. لغت نامه دهخدا. ج 3. ذیل "انبان".##-دهخدا، علی اکبر (1379). امثال و حکم. تهران: امیرکبیر##
دهمرده، حیدرعلی؛ و دیگران (1386). "کنایه لغزان‌ترین موضوع در فن بیان". نثرپژوهی ادب فارسی، دوره دوم، ش 22 (زمستان): 113-138##
ذوالفقاری، حسن (1387). "تفاوت مثل با کنایه". دو فصلنامه علمی -پژوهشی پژوهش زبان و ادبیات فارسی، ش 10 (بهار و تابستان): 109-133##
ذوالفقاری، حسن (1388). فرهنگ بزرگ ضرب­المثل ایرانی. تهران: معین##
ذوالفقاری، حسن (1389). "زیبایی­ شناسی ضرب­المثل­های فارسی". بوستان ادب، دوره دوم، ش 2 (تابستان): 51- 82##
رحماندوست، مصطفی (1390). فوت کوزه­گری (مثل­های فارسی و داستان­های آن). تهران: مدرسه##
زمردیان، رضا (1368). زبانشناسی عملی بررسی گویش قاین. مشهد: آستان قدس رضوی، اداره امور فرهنگی##
سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح (1388). فرهنگ جغرافیایی آبادی­های کشور، استان خراسان جنوبی، شهرستان قاینات. تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح##
سعدی، مشرف‌الدین مصلح بن عبدا... (1385) کلیات سعدی. تصحیح کاظم مطلق. تهران: اسوه##
شاطری، مفید (1385). "گذاری بر جغرافیای تاریخی قهستان". فرهنگ خراسان جنوبی، سال اول، ش 1 (بهار): 49-66##
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1358). صور خیال در شعر فارسی. تهران: آگه##
شکورزاده بلوری، ابراهیم (1372). ده هزار مَثَل فارسی و 25 هزار معادل آنها. مشهد: آستان قدس رضوی##
عزیزی­ فر، امیرعباس (1392). "زیبایی­شناسی ضرب­ المثل­ های کردی ایلامی از دیدگاه علم بیان". فرهنگ و ادب عامه، دوره 1، ش 2 (پاییز و زمستان): 109-128##
عسکری، ابوهلال (1989م.). الصناعتین. تحقیق مفید قمحه. بیروت: دارالکتب العلمیه##
محسنی، مرتضی (1381). "بررسی و تحلیل عنصر بلاغی در پانصد مثل داستان­نامه بهمنیاری". پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه مازندران، سال دوم، ش 6 و 7 (پاییز و زمستان): 161-192##
مقداری، صدیقه ­سادات؛ مختاری، حسن؛ مختاری، اعظم (1391). زعفرو به مثقال (ضرب­المثل­های قاینی). قاین: اکبرزاده##
مولوی، جلال­الدین محمد بن محمد (1383). مثنوی معنوی. تصحیح قوام­الدین خرمشاهی. تهران: دوستان##
میدانی، ابوالفضل بن احمد (1394). مجمع الامثال همراه با معادل فارسی، ج1. ترجمه مصطفی تراویده. تبریز: عصر زندگی##