نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه بیرجند کتابخانه مرکزی و مرکز اطلاع رسانی

2 استادیار دانشگاه پیام نور

چکیده

هدف این پژوهش بررسی وضعیت فرایند بازاریابی براساس مدل چهارپی (4P) در کتابخانه های دانشگاهی شهر بیرجند است. پژوهش حاضر توصیفی – پیمایشی می باشد. جامعه آماری این پژوهش تا پایان دی ماه سال 1395، 50 نفر بوده است. ابزار گردآوری داده ها، پرسش نامه ای است که ضریب پایایی آن با استفاده از فرمول آلفای کرونباخ0/916  محاسبه شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS  نسخه 24 در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی انجام شد. در سطح آمار توصیفی از فراوانی، درصد فراوانی، میانگین و انحراف معیار در قالب جداول استفاده شد. در سطح آمار استنباطی از آزمون های تی تک نمونه ای، تی مستقل، تحلیل واریانس یک راهه و t2  هتلینگ استفاده شده است. تجزیه و تحلیل داده ها در سطح اطمینان 95% انجام شده است. نتایج نشان داد که میانگین مؤلفه های بازاریابی براساس مدل Four p در کتابخانه های دانشگاهی شهر بیرجند بیشتر از سطح متوسط است و در حد مطلوبی قرار دارد، به طوری که مؤلفه مکان با میانگین 10/4، مؤلفه تبلیغ با میانگین 79/3، مؤلفه قیمت با میانگین 77/3 و مؤلفه محصول با میانگین 76/3 به ترتیب، اولویت اول تا چهارم را به خود اختصاص داده اند. طبق یافته ها، متغیر های جمعیت شناختی (جنسیت، تحصیلات، محل خدمت) با هیچ یک از مؤلفه های فرایند بازاریابی، تفاوت معنی داری ندارند، ولی متغیر سن، تنها در مؤلفه قیمت و تبلیغ، تفاوت معنی داری نشان می دهد. نتایج این پژوهش می تواند در افزایش بهبود فرایند بازاریابی در کتابخانه های دانشگاهی تأثیر بسیاری بگذارد و در تصمیم گیری مدیران برای کارایی بهتر کتابخانه ها در عصر الکترونیک مفید واقع شود.
Abstract
The purpose of this study was to investigate the status of marketing process based on the 4P model in university libraries of Birjand city. This research is a descriptive-survey. The statistical population of this study was 50 people by the end of January, 2017. The data gathering tool was a questionnaire whose reliability coefficient was calculated using Cronbach’s alpha formula 0.916. Data analysis was done using SPSS software version 24 on two levels of descriptive and inferential statistics. At the level of descriptive statistics, abundance, frequency, mean, and standard deviation were used in the form of tables. At the level of inferential statistics, one-sample t-test, independent t-test, one way analysis of variance and T2 hoteling were used. Data analysis has been performed at 95% confidence level. The results showed that the average of marketing components based on Four P model in university libraries of Birjand is more than average and is in the optimal level, so that the location component with an average of 4.10, ad component with 3.79 mean, component prices with a mean of 3.77 and a component of the product with an average of 3.76, respectively, have priority from first to fourth. According to the findings, demographic variables (sex, education, place of service) have no significant difference with any of the components of the marketing process, but the age variable shows only a significant difference in the price component and the ad. The results of this research can greatly enhance the improvement of the marketing process in academic libraries and help managers make better decisions about libraries in the electronic age.

کلیدواژه‌ها

-         اشرفی­ریزی، حسن (1387). "بازارایابی خدمات و محصولات اطلاعاتی در کتابخانه­ها و مراکز اطلاع رسانی".  فصلنامهکتاب، ش 74 (تابستان): 41-52.##بزرگی،  اشرف­السادات؛ نصیری،  سمیه (1388). " بازاریابی اطلاعات در کتابخانه  ملی جمهوری اسلامی ایران و ارائه مدل پیشنهادی". فصلنامهدانش­شناسی، سال ششم، ش 6 (پاییز): 1-10.##بصیریان جهرمی، رضا (1387). "امکان­سنجی اجرایی شدن اصول بازاریابی در کتابخانه­های مرکزی و دانشکدهای دانشگاه­های دولتی شهر تهران از دید سرپرستان". پایان­نامه کارشناسی­ ارشد علم اطلاعات و دانش­شناسی، دانشکده روان­شناسی و علوم­تربیتی، دانشگاه تهران.##تفریشی، شکوه؛ صدیق، مرضیه (1392). "مقایسه به­کارگیری شیوه­ آمیخته ­بازاریابی در کتابخانه­های عمومی نهادی و مشارکتی استان قم". فصلنامهدانش­شناسی، دوره ششم، ش 22 (پاییز): 1-19.##جلیل­پور، پیمان (1390). "بررسی امکان به­کارگیری مدل بازاریابی چهارپی در کتابخانه­های عمومی استان خوزستان بر اساس نظرات مدیران و کتابداران این کتابخانه­ها". پایان­نامه کارشناسی ­ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده علوم­تربیتی و روان­شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز.##شاپوری، سودابه (1386). "مطالعه رابطه میان به­کارگیری شیوه­های بازاریابی و استفاده از کتابخانه­های عمومی کشور و ارائة راهکارهای مناسب". پایان­نامه دکتری علم اطلاعات و دانش­شناسی، دانشگاه­ آزاد اسلامی تهران (واحد علوم و تحقیقات).##شعبانی، احمد، و دیگران (1392). "بررسی وضعیت فرایند بازاریابی در کتابخانه­های دانشگاهی شهر اصفهان براساس مدل هفت­پی". تحقیقات کتابداری واطلاع­رسانی دانشگاهی، دوره 47، ش 4 (زمستان): 415-430.##صدیق، مرضیه (1390). "بررسی میزان به­کارگیری شیوه­ آمیخته ­بازاریابی در کتابخانه­های عمومی استان قم". پایان­نامه کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش­شناسی،  دانشگاه آزاد اسلامی تهران (واحد شمال).##گوهری، حمیده؛ رحمتی­تاش، مریم؛ تاجدران، منصور (1388). "بررسی میزان استفاده کتابخانه­های عمومی شهر تهران از اصول بازاریابی". تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی، دوره پانزدهم، ش 4 (زمستان): 125-146.##قربان­نژاد یاملیق، هاجر (1389). " بررسی دیدگاه مدیران و کتابداران کتابخانه­های عمومی استان گیلان نسبت به استفاده از آمیخته­های بازاریابی (محصول، مکان، بهاء و ترویج) برای بهره­گیری بیشتر مراجعان از خدمات کتابخانه". پایان­نامه کارشناسی ­ارشد علم اطلاعات و دانش­شناسی، دانشکده ­علوم­تربیتی و روان­شناسی، دانشگاه­ الزهرا.##مشهدی، ناهید (1389). "امکان­سنجی اجرایی شدن فرایند بازاریابی در کتابخانه­های عمومی استان مرکزی". پایان­نامه کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش­شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی تهران (واحد علوم و تحقیقات).##نوروزی، یعقوب؛ عربلو، حمید (1389). "بررسی کاربرد اصول بازاریابی در ارائه خدمات اطلاعاتی در کتابخانه­های ­دانشگاه ­آزاد اسلامی".  تحقیقات ­کتابداری­ و­ اطلاع­رسانی­ دانشگاهی، سال چهل و چهارم، ش  52 (تابستان): 93-111.##هفتادی یام، زهرا (1395). "عواملمؤثربرجذبکاربرانکتابخانه­هایعمومیشهرتبریزبااستفاده از مدلبازاریابیچهارپی". در: همایش ملی پژوهش­ها مدیریت و علوم انسانی. تهران: دانشگاه تهران، مؤسسه پژوهشی مدیریت مدبر: 1-18.##
 
 
De Saez, E. E. (2007). Marketing Concepts for Libraries and information services. New York: Neal- Schuman.##Kim, H.; Park, Y. (2006). “Marketing analysis of reference and information services in Korean libraries”. in: world library and information congress: 72nd IFLA General Conference and Council. Seoul. From http://www.emeraldinsight.com [2008/2/29].##Kotler, P.; Armstrung, G. (1999). Principles of Marketing. (6) . New Jersey: Pearson Prentice Hall.##Kumar, P. K. (2012). “University Libraries in Kerala: A SWOT Analysis for Marketing”. [online]. Available: http://digitalcommons.unl.edu/cgi/viewcontent.cgi? article= 1900& context=libphilpra [2008/3/10].##Weingand, Darlene (1999). Marketing/Planning Library and Information Services, Colorado: Libraries Unlimited.##Yeu, c., et al. (2012). “A Comparative Study on International Marketing Mix in china and india”. Procedia - Social and Behavioral Sciences, Vol. 65, No. 3: 1054 – 1059.##