نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه یزد

2 مشاور مرکز مطالعات و پژوهش های فرهنگی شورای فرهنگ عمومی استان خراسان رضوی/ دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

یکی از مفاهیم مطرح در حوزه مطالعات اجتماعی و شهری، موضوع سرمایه اجتماعی است که در دهه های اخیر به عنوان یکی از مهم ترین شاخصه های رشد و توسعه اجتماعی مطرح است به طوری که امروزه، مؤلفه های سرمایه اجتماعی از قبیل مشارکت، آگاهی، انسجام، اعتماد و شبکه اجتماعی نه تنها در یک جامعه توسعه را به دنبال خواهد داشت؛ بلکه وجود این مؤلفه ها خود عین توسعه است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی می باشد. داده های مورد نیاز از طریق پرسش نامه و جامعه آماری، ساکنان محلات منطقه 3 شهر مشهد می باشد که برای بررسی سرمایه اجتماعی در محلات مورد نظر، 16 شاخص مورد بررسی از طریق مدل آنتروپی شانون وزن دهی شده و سپس از روش تاپسیس برای اولویت بندی محلات استفاده شده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که در میان محلات مورد مطالعه، به ترتیب چهار محله (1، 9، 8 و4) با ضریب اولویت 61/0 در بالاترین سطح برخورداری و بهترین وضعیت را در بین محلات دیگر دارند، سپس شش محله (2، 5، 13، 3، 7 و 10) با ضریب اولویت 43/0 سطح نیمه برخوردار و پنج محله (6، 12، 11، 15 و 14) با ضریب اولویت 24/0، پایین ترین سطح برخورداری از لحاظ شاخص های مورد بررسی را به خود اختصاص دادند. Social capital is one of relevant concepts in the field of social and municipal studies that, in recent decades, is discussed as one of the most important indicators of social growth and development. Today, social capital components such as participation, knowledge, integrity, trust and social network, not only entail development in a society but also their existence itself is exact development. Nowadays, it is taken for granted that attaining development, civil society, universal criteria and a suitable place for social living is not possible without social capital. Therefore, in modern society, getting development without social capital will be unachievable because without it, the use of other capitals will not be optimal. This Study is applied and adopts a descriptive-analytic method. Required data is obtained through a questionnaire. Statistical population contains residents of the region 3 in Mashhad city. To Examine Social Capital in supposed Neighborhoods of the City, 16 Parameters of the Model were used and then the TOPSIS Weighted Shannon Entropy as a Multi-Criteria Decision-Making method. The Results of the Study Show that from among studied neighborhoods, respectively, four neighborhoods (1, 9, 8, 4) with Coefficient of 0.61 have the Highest level of enjoyment and the best Situation. Then six neighborhoods (2, 5, 13, 3, 7 and 10), with Coefficient of 0.43, comprise semi- enjoyed  level, and finally five neighborhoods (6, 12, 11, 15 and 14) with Coefficient of  0.24, constitute the Lowest level of enjoyment according to studied criteria.

کلیدواژه‌ها

  • ابراهیم زاده، عیسی، و دیگران (1389). "بررسی تطبیقی سرمایه اجتماعی روستاهای ادغام شده در شهر و روستاهای مستقل (مورد شناسی روستای ادغام شده تربقان و روستای مستقل رزق آباد کاشمر)". فصلنامه روستا و توسعه، سال سیزدهم، ش 1 (بهار): 43 - 62.## - اجزا شکوهی، محمد؛ حسینی، مصطفی (1394). "سنجش و ارزیابی کیفیت زندگی در جهت دستیابی به توسعه پایدار (مورد مطالعه: محلات شهر یزد)". فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، دوره چهارم، ش 15 (پاییز): 99-112.## -اختر محققی، مهدی (1385). سرمایه اجتماعی. تهران: اختر محققی.## -ازکیا، مصطفی؛ غفاری، غلامرضا (1383). توسعه روستایی با تأکید بر جامعه روستایی ایران. تهران: نشر نی.## -امیرخانی، طیبه؛ اصغرپور، علی (1387). "تأملی بر امکان توسعه اجتماعی در پرتو عدالت سازمانی در سازمان های دولتی". نشریه مدیریت دولتی، دوره یک، ش 1 (پاییز و زمستان): 9 - 32.## -براتی، ناصر؛ یزدان پناه شاه آبادی، محمدرضا (1390). "بررسی ارتباط مفهومی سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی در محیط شهری". جامعهپژوهی فرهنگی، سال دوم، ش 1 (تابستان): 25-49.## -پورتس، آلهاندرو (1384). "سرمایه اجتماعی، خاستگاه و کاربردهایش در جامعهشناسی مدرن". در: مجموعه مقالات سرمایه اجتماعی، اعتماد، دموکراسی. گردآورنده سعید عطار. تهران: نشر شیرازه: 303 - 348.## -حافظ نیا، محمدرضا (1389). مقدمهای بر روش تحقیق در علوم انسانی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت).## -خمر، غلامعلی؛ اسماعیل زاده کواکی، علی؛ براتپور، علی (1390). "ارزیابی توزیع فضایی سرمایه اجتماعی در سطح مناطق شهری با استفاده از تکنیک Topsis و GIS (مطالعه موردی: نواحی شهر قوچان)". مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال اول، ش 4 (تابستان): 95 - 112.## -دادگر، یدا...؛ نجفی، محمدباقر (1385). "سرمایه اجتماعی و بازتولید آن در عصر پیامبر اسلام". اقتصاد اسلامی، سال ششم، ش 24 (زمستان): 5-7.## -ربانی خوراسگانی، علی؛ صدیق اورعی، غلامرضا؛ خنده رو، مهدی (1388). "بررسی سرمایه اجتماعی و عوامل مؤثر بر شکل گیری آن در سطح محله". مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، سال ششم، ش 2 (پاییز و زمستان): 119-149.## -ربیعی، علی (1384). مطالعات امنیت ملی، مقدمه ای بر نظریه های امنیت ملی در جهان سوم. تهران: وزارت امور خارجه، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.## -زند رضوی، سیامک؛ ضیائی، کیوان؛ رحمانی، مریم (1388). "ظرفیت های سرمایه اجتماعی برای برپایی اجتماعات محله ای در شهر (دوستدار کودک) در بم". فصلنامه علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی، سال نهم، ش 33 (تابستان): 81-104.## -سرایی، محمدحسین؛ حسینی، مصطفی (1393). کاربرد تکنیکهای نوین تصمیمگیری چندمنظوره در برنامهریزی شهری و منطقهای. یزد: دانشگاه یزد.## -شارع پور، محمود (1385). سرمایه اجتماعی: مفهوم سازی، سنجش دلالتهای سیاستگذاری. ساری: سازمان مدیریت و برنامه ریزی مازندران.## -شارع پور، محمود؛ حسینی راد؛ علی (1387). "بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و مشارکت ورزشی (مطالعه موردی: شهروندان 15-29 ساله شهر بابل)". نشریه حرکت، ش 37 (پاییز): 131- 153.## -شجاعی باغینی، محمد مهدی (1387). مبانی مفهومی سرمایه اجتماعی. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.## -صادقی شاهدانی، مهدی؛ مقصودی، رضا (1389). "سنجش سرمایه اجتماعی استان های کشور با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی". دانش سیاسی، سال ششم، ش 2 (پاییز و زمستان): 139- 176.## -عینالی، جمشید؛ رومیانی، احمد (1393). "ارزیابی توزیع سرمایه اجتماعی در محلات شهری، مطالعه موردی: زنجان". فصلنامه مطالعات برنامهریزی شهری، سال اول، ش 4 (زمستان): 119-136.## -غفاری، غلامرضا (1390). سرمایه اجتماعی و امنیت انتظامی. تهران: جامعه شناسان.## -فنی، زهره؛ ویران، اسماعیل (1389). "برنامه ریزی مردم محور (مشارکتی) در مقیاس خرد شهری (محله)، نمونه موردی: محله اسلام آباد زنجان". فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال بیست و پنجم، ش 98 (پاییز): 79-102.## -فیلد، جان (1386). سرمایه اجتماعی. ترجمه احمدرضا اصغرپور ماسوله. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.## -قدرتی، حسین، و دیگران (1390). "تحلیل سرمایه اجتماعی و باروری زنان در مناطق شهری سبزوار". مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال اول، ش 43 (پاییز): 79 -94.## -نسترن، مهین؛ ابوالحسنی، فرحناز؛ ایزدی، ملیحه (1389). "کاربرد تکنیک تاپسیس در تحلیل و اولویت بندی توسعه پایدار مناطق شهری (مطالعه موردی: مناطق شهری اصفهان)". مجله جغرافیا و برنامهریزی محیطی، سال بیست و یکم، ش 2 (تابستان):  83-100.##

Bertotti, M., & et al. (2011). The contribution of a social enterprise to the building of social capital in a disadvantaged urban area of London. Oxford: university press, community development.## -Besser, T (2009). “Changes in small town social capital and civic engagement”. Rural studies, Vol. 7, No. 25:185-193.## -Brown, S.; Frank, K.; Bean, D. (2005). International Migration, in Poston, Dudley. L. and Micklin, Michael (Eds), Handbook of Population, United States: Kluwer Academic/Plenum.## -Coelman, J. S (2002).  Social capital in the Creation of Human Capital, In: Calhoun. oxford: Blakwell.## -Khanh, H. L. P. (2011). "The Role of Social Capital to Access Rural Credit: Case study at Dinh Cu and Van Quat Dong village in coastal of  Thua Thien Hue province". Vietnam, Department of Urban and Rural Development, Swedish University of Agricultural sciences, Master Thesis.## -silva, M., & et al. (2005). "Understanding sources and types of social capital in peru". Community development Journal, Vol. 15, No. 36: 19-33.##