نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه بیرجند

2 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه بیرجند

3 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه بیرجند

4 دانش‌آموخته کارشناسی جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه بیرجند

چکیده

چکیده
وقف به­عنوان یک نهاد ملی- مذهبی با نیت خیرخواهانه، در صورت برنامه­ریزی و مدیریت عقلایی می­تواند سرمایه­ای برای توسعه فضای اجتماعی و جغرافیایی باشد. در حقیقت، موقوفات عمدتاً کالاهای سرمایه­ای اعم از پول، زمین و مستغلات است که در محاسبات انباشت سرمایه هر فضای جغرافیایی، می­تواند نقش قابل توجهی داشته باشد. بر پایه­ی این رویکرد، در مقاله پیش­رو تلاش گردیده تا به واکاوی توزیع جغرافیایی موقوفات استان در شهرستان­های منتخب پرداخته شود. این تحقیق با مطالعه­ی اسنادی انجام شده است. به منظور بازنمایی توزیع فضایی سرمایه­های وقفی از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) استفاده شده است. در نهایت، از یافته­ها می­توان نتیجه گرفت که نابرابری در توزیع و انباشت سرمایه وقف میان نواحی استان، وجود دارد. هم­چنین مدل تراکم و انباشت سرمایه وقفی در فضای جغرافیایی استان حاکی از الگوی قطبی است. به­عبارتی، می­توان قطب برخورداری از کالاهای سرمایه­ای وقفی را در مرکز استان با اختلاف زیاد مشاهده نمود. از این­رو، می­توان انتظار داشت که اثربخشی وقف در اقتصاد فضا و رفاه انسانی، دارای تفاوت معناداری بین مناطق باشد.

کلیدواژه‌ها

منابع
- اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان بیرجند و درمیان (1397). گزارش موقوفات شهرستان. بیرجند: اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان بیرجند و درمیان، واحد آمار و اطلاعات [چاپ نشده].##- اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان خوسف (1397). گزارش موقوفات شهرستان. خوسف: اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان خوسف، واحد آمار و اطلاعات [چاپ نشده].##- اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان سربیشه (1397). گزارش موقوفات شهرستان. سربیشه: اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان سربیشه، واحد آمار و اطلاعات [چاپ نشده].##- اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان طبس (1397). گزارش موقوفات شهرستان. طبس: اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان طبس، واحد آمار و اطلاعات [چاپ نشده].##- اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان فردوس (1397). گزارش موقوفات شهرستان. فردوس: اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان فردوس، واحد آمار و اطلاعات [چاپ نشده].##- اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان قاینات (1397). گزارش موقوفات شهرستان. قاین: اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان قاینات، واحد آمار و اطلاعات [چاپ نشده].##- اسلامی، سیف‌الله (1391). "تعیین و محاسبه درجه توسعه‌یافتگی استان‌های کشور طی دو مقطع (1385-1375)". مجله اقتصادی، دوره 12، ش 1 (بهار): 41-68.##- افراخته، حسن (1394). "انباشت سرمایه و تشدید مخاطرات محیطی شهر- منطقه تهران". تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، دوره 2، ش 2 (زمستان): 64-47.##- افراخته، حسن؛ حجی­پور، محمد (1393). "انباشت سرمایه و اقتصاد فضا در ایران". اقتصاد فضا و توسعه روستایی، دوره 3، ش 4 (زمستان): 43-63.##- امیدیانی، سیدحسین (1387). "نقش فرهنگ وقف در شکوفایی علم و دانش در تمدن اسلامی". در: مجموعه مقالات برگزیده اولین همایش بین­المللی وقف و تمدن اسلامی. به کوشش نادر ریاحی. اصفهان: دانشگاه اصفهان، 1-22.##- بخشی­پور، پرویز (1398). "ثبت ۲۳ وقف جدید در خراسان جنوبی". [پیوسته] قابل دسترس در: ##https://www.irna.ir/news/83531193[1398/08/02]- دهخدا، علی­اکبر. لغت نامه دهخدا، ج 31. ذیل "وقف".##- ژیلنیتس، آندژی (1393). فضا و نظریه اجتماعی. ترجمه محمود شورچه. تهران: مدیران امروز.##- سبحانی، حسن (1371). "بازدهی سرمایه­گذاری آموزشی". تحقیقات اقتصادی، دوره 31، ش 45 (بهار): 76-89.##- سلمانپور ­زنوز، علی (1396). "بررسی عوامل تأثیرگذار بر انباشت سرمایه در ایران". فصلنامه سیاست­گذاری پیشرفت اقتصادی دانشگاه الزهرا (س)، سال پنجم، ش 2 (تابستان): 107-128.##- سلیمی، مصطفی (1370). نگاهی به وقف و آثار اقتصادی و اجتماعی آن. مشهد: آستان قدس رضوی، به نشر.##- سلیمی­فرد، مصطفی (1387). "نقش وقف در تشکیل سرمایه انسانی و اجتماعی و بسترسازی توسعه اقتصادی". [پیوسته] قابل دسترس در:
https://rasekhoon.net/article/show/119846[1398/08/02]##- صفایی­پور، مسعود، و دیگران (1393). "بررسی تأثیر وقف بر توسعه اقتصادی شهر اهواز (مطالعه موردی: منطقه یک)". مجله پژوهش و برنامه­ریزی شهری، دوره 6، ش 16 (بهار): 89-104.##- عظیمی، حسین (1393). مدارهای توسعه‌نیافتگی در اقتصاد ایران. تهران: نشر نی.##- عمید، حسن. فرهنگ فارسی عمید، ج 2. ذیل "وقف".##- فال­سلیمان، محمود؛ شاطری، مفید؛ کاخکی، صادقی (1398). "بررسی اثرات اقتصادی، اجتماعی و کالبدی وقف در توسعه­ی محلی (مطالعه موردی: بخش کاخک شهرستان گناباد)". در: مجموعه مقالات برگزیده اولین همایش کارکرد وقف در توسعه انسانی با تأکید بر وقف علمی. گردآورندگان جواد میکانیکی، مفید شاطری و محمد حجی‌پور. بیرجند: دانشگاه بیرجند: 1-15.##- فتحانی، محمد (1397). "نقش سرمایه در توسعه اقتصادی". [پیوسته] قابل دسترس در: https://donya-e-eqtesad.com[1398/08/02]##- کامران، فریدون (1372). "نقش جامعه­شناسی در توسعه اقتصادی- اجتماعی". تازه­های اقتصاد، دوره 5، ش 33 (تابستان): 26-29.##- کریمی موغاری، زهرا؛ محمودیان، معصومه (1392). "تأثیر شیوه انباشت سرمایه بر عملکرد نهادی و توسعه صنعتی (مورد مطالعه: صنعت نساجی ایران و ترکیه)". برنامه ریزی و بودجه، دوره 18، ش 4 (زمستان):  103-128.##- مارکس، کارل (1388). سرمایه، نقدی بر اقتصاد سیاسی. ترجمه حسن مرتضوی. تهران: آگه.##- مایه، پی­یر (1378). رشد اقتصادی. ترجمه علی‌محمد فاطمی قمی. تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.##- هاروی، دیوید (1387). شهری شدن سرمایه. ترجمه عارف اقوامی. تهران: اختران.##
-     Murray, J. Oxford english dictionary, Vol. 3. Under “Development”.##