نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشکده ادبیات دانشگاه بیرجند

2 دانشجوی دکترای ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند

چکیده

در این مقاله لحن حماسی ابن حسام شاعر معتقد قرن نهم هجری و معاصر عهد تیموریان بررسی می شود. در این راستا و با توجه به پیشینه ی هنری ابن حسام در سرودن نخستین حماسه ی دینی ایران زمین؛ ابتدا تعاریفی از لحن در دو حوزه موسیقی و ادبیات به دست داده شد. سپس تعاریفی کلی از آیین و شعر آیینی آورده شد. سرانجام با آوردن شواهدی از شعر این شاعر دلداده به مکتب اهل بیت (علیهم آلاءتحیة و الثناء) لحن حماسی در هماهنگی معنا و موسیقی نشان داده شد. این اشعار در پنج عنوان مشخص دسته بندی شده است تا زیبایی گزینش وزن و واژه توسط ابن حسام بهتر نشان داده شود چراکه در نعت، وصف، مرثیت و منقبت هر یک از ائمه، ویژگی هایی بارز از لحن حماسی اش را آشکار کرده است. امید است با مطالعه ی دقیق تر آثار این شاعر اهل دل و صاحب معرفت، شعر آیینی را بهتر شناخته تا با آسیب هایی که همواره شعر و بویژه شعر آیینی را تهدید می کند بیشتر آشنا شویم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Heroic Tone in the Ritual Poems of Mohammad Ibn Hesam Khoosfi

چکیده [English]

This paper investigates the heroic tone of the convinced poet Ibn Hesam in the century of 9 Hegira and in contemporary with the Timurids era. In this direction and by considering the artifact background of Ibn Hesam in composing the first religious epic of Iran territory. At first the definitions of tone in two ambits of music and literature has been performed. Then  also the general definitions of costumes and ritual poem has been introduced. Eventually by bringing some poetical evidences of this amorous poet to the teaching of the families and men of faith (peace be upon Him), the heroic tone in harmony with meaning and music has been revealed. These poems classified in five definite grounds so that the beauty of the selection of rhythm and diction by Ibn Hesam to be manifested in a best manner and because in his poems the eulogy, elucidation, the lamentation and praise each one of the religious leaders and Imams, has revealed the outstanding features of its heroic tone. It is hoped that by more scrupulous study of the works of this amorous and insightful poet, the religious poems to be known better so that to be more familiar with the damages that always threatens the poem and specially the ritual poems

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ibn Hesam Khoosfi
  • Ritual poem
  • Heroic poem
قرآن کریم.##
آبرامز، مایرهوارد (1387). فرهنگ توصیفی اصطلاحات ادبی. ترجمه سعید سبزیان مرادآبادی. تهران: رهنما.##
ابن حسام خوسفی، محمد (1390). دیوان اشعار. به اهتمام مرادعلی واعظی. تهران: فکر بکر.##
اخوان ثالث، مهدی (1376). بدعت ها و بدایع نیما یوشیج. تهران: زمستان.##
بویس، مری (1381). زردشتیان، باورها و آداب دینی آنها. ترجمه عسکر بهرامی. تهران: ققنوس.##
حافظ مراغه ای، عبدالقادر (1366). مقاصدالالحان. به تصحیح تقی بینش. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.##
حافظ شیرازی، شمس الدین محمد (1379). دیوان غزلیات. تصحیح غنی و قزوینی. تهران: جیحون.##
رستگار فسائی، منصور (1373). انواع شعر فارسی. شیراز: نوید.##
زرین کوب، عبدالحسین (1372). شعر بی دروغ، شعر بی نقاب. تهران: علمی.##
سعدی، مصلح بن عبدالله (1380).کلیات سعدی. تصحیح محمد علی فروغی. تهران: میلاد.##
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1373). موسیقی شعر. تهران: آگاه.##
شمیسا، سیروس (1373). انواع ادبی. تهران: فردوس.##
قیس رازی، شمس الدین محمد (1373). المعجم فی معاییر اشعار العجم. به تصحیح سیروس شمیسا. تهران: فردوسی.##
صفا، ذبیح الله (1364). تاریخ ادبیات. تهران: فردوسی.##
صفا، ذبیح الله (1380). تاریخ ادبیات ایران. تلخیص محمد ترابی. تهران: فردوسی.##
طوسی، نصیرالدین (1369). معیارالاشعار. به تصحیح جلیل تجلیل. تهران: نشر جامی.##
عطار نیشابوری، محمد (1362). دیوان حکیم عطار. تصحیح تقی تفضلی. تهران: علمی و فرهنگی.##
عطار نیشابوری، محمد (1386). مصیبت نامه. تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: سخن.##
فتوحی رود معجنی، محمود (1385). بلاغت تصویر. تهران: سخن.##
فردوسی، ابوالقاسم منصور (1384). شاهنامه. تصحیح سعید حمیدیان. تهران: قطره.##
کابلی، ایرج (1376). وزن شناسی و عروض. تهران: آگه.##
محدثی، زهرا (1388). شعر آیینی و تأثیر انقلاب اسلامی بر آن. تهران: مجتمع فرهنگی عاشورا.##
معین، محمد. فرهنگ فارسی، ج 1. ذیل "آیین".##
مولوی بلخی، جلال الدین محمد (1388). غزلیات شمس. تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: سخن.##
ولک، رنه؛ وارن، آوستین (1382). نظریه ی ادبیات. تهران: علمی و فرهنگی.##
واعظی، مرادعلی (1386). "ابن حسام خوسفی پردازشگر عمده ی شعر مذهبی". فرهنگ خراسان جنوبی، سال دوم، شماره 4 (بهار و تابستان): 164-185.##
واعظی، مرادعلی، و دیگران (1389). اندیشه و بیان ابن حسام خوسفی. تهران: فکر بکر.##
وحیدیان کامیار، محمد تقی (1370). بررسی منشأ وزن شعر فارسی. مشهد: آستان قدس رضوی.##