نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ دانشگاه فرهنگیان

2 استادیار گروه الهیات دانشگاه فرهنگیان

چکیده

چکیده
یکی از مقوله های در خور توجه در بررسی زندگی عالمان شیعی، ارزیابی حیات اجتماعی و مواضع سیاسی آنها است. شیخ محمدباقر آیتی از عالمان پرآوازه ای است که حیات علمی و آثار قلمی اش در عرصه مطالعات فرهنگ تشیع تاثیر گذار بوده است. علاوه بر جنبه های علمی، آیت الله محمدباقر گازاری در رخدادهای سیاسی زمانه اش مواضع خاصی اتخاذ کرده که مقاله حاضر در صدد واکاوی آن است. دستاوردهای حاصل از این پژوهش بیانگر نقش تأثیرگذار شیخ محمدباقر در مسائل مختلف سیاسی از قبیل: موضع گیری او در قبال مشروطه و برخی از مسایل سیاسی منطقه، رفع اختلاف بین افراد خاندان حاکم محلی و رفع اختلاف بین طرفداران دو گروه سیاسی منطقه (حشمتی و شوکتی) است. بعضی از اقدامات و مواضع شیخ محمدباقر آیتی نظیر موضع گیری او در قبال مشروطه حتی منجر به تقابل وی با علما و دیگر معاصرانش نیز شده و او را در برابر حاکم منطقه قرار داده و به عزل او از تولیت اوقاف انجامیده است.
Investigating the Political Position of Sheikh Mohammad Baqer Ayati Birjandi in Qaenat
Abstract
Due to the importance of the relation between religion and politics in the history of Iran and the effective role of scholars in political issues especially social and political movements, in this study we try to analyze Sheikh Mohammad Baqer Ayati’s political role in Qaenat region. We have implemented the descriptive-analytical method based on the available documents. The results show that Sheikh Mohammad Baqer had a major role in different political issues. He would disagree with other dissident scholars on the Constitutional Revolution of Iran and this view led to a conflict between him and his contemporary religious scholars. He had expressed his views on some issues such as Mohammad Esmail Shokat al-Molk’s endowment agreement that brought about security in the area and decreased competitions in Alam dynasty in the region.                                                                                                                                   
Key words: Birjand, Politics, Sheikh Mohammad Baqer Ayati, Qaenat,

کلیدواژه‌ها

منابع
-آیتی، ابوالحسن (1376). خاطراتی از بیرجند و رویدادهای سیاسی. تهران: موفق.##-آیتی، محمدحسین (1371). بهارستان در تاریخ و تراجم رجال قائنات و قهستان. مشهد: دانشگاه فردوسی.##-اعتصام الملک، خانلرخان (1351). سفرنامه میرزا خانلرخان اعتصامالملک، ج1. قم: ناصر.##-امین، محسن (1420ق.). اعیان الشیعه. بیروت: دارالتعاریف للمطبوعات.##-انصاری قمی، ناصر الدین (بی تا). "آیت الله شیخ محمدباقر بیرجندی". مسجد، ش44 : 55-57.##-بهنیا، محمدرضا (1381). بیرجند، نگین کویر. تهران: دانشگاه تهران.##-خسروی، فاطمه (1391). "آیت الله شیخ مجمدباقر آیتی گازاری و تحولات اجتماعی فرهنگی بیرجند از سال 1226 تا 1313 هجری شمسی". پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بیرجند.##-رازی، محمد شریف (1352). گنجینه دانشمندان. تهران: کتابفروشی اسلامیه.##راشدمحصل، محمدتقی (1342). "بحثی درباره آثار شش تن از علمای قهستان". پایان نامه کارشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد.##-رفیعی، محمود (1394). گزارشهای محرمانه کنسولگری انگلیس در سیستان و قاینات از 1909-1911م. تهران: هیرمند.##-سعیدزاده، محسن (1369). بزرگان قاین. قم: ناصر.##-آستان قدس رضوی، سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد، سند شماره 1/2466.##-آستان قدس رضوی، سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد، سند شماره 1/2629.##-آستان قدس رضوی، سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد، سند شماره 2/2466.##-آستان قدس رضوی، سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد، سند شماره 293208.##-شاهدی، مظفر (1377). زندگی سیاسی خاندان علم. تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر.##-عباسلو، سمیرا (1392). "جایگاه اجوبه های علمای قاینات در تدوین تاریخ اجتماعی منطقه در دوره دوم قاجاریه تا پایان این سلسله". پایان نامه کارشناسی ارشد تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بیرجند.##-علیزاده بیرجندی، زهرا (1382). تاریخ برگزیدگان و مشاهیر بیرجند. بیرجند: رزقی.##-علیزاده بیرجندی، زهرا، و دیگران (1392). "جایگاه اجوبه های علمای بیرجند در مطالعات تاریخ محلی". فصلنامه مطالعات فرهنگی- اجتماعی خراسان، سال هفتم، ش4 (تابستان): 29-59.##-کسروی، سیداحمد (1369). تاریخ انقلاب مشروطه. تهران: امیرکبیر.##-مرعشی، محمود (1416ق). المسلسلات فی الاجازات. قم: مطبعه آیت الله مرعشی.##-معیرالممالک، دوستعلی خان (1361). رجال عصر ناصری. تهران: نشر تاریخ ایران.##-ملک زاده، مهدی (1363). تاریخ انقلاب مشروطه ایران. تهران: علمی.##-منصف، محمدعلی (1354). امیر شوکت الملک علم، امیر قاین. تهران: امیرکبیر.##-هردنگی، محمدحسن (1396). تأملات کلامیه. تصحیح و شرح و تحشیه علی محمد ولوی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.##-مصاحبه ها: ربانی، محمدابراهیم. مصاحبه مورخ 4/4/1397.##