نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی جامعه شناسی دانشگاه پیام نور

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد جامعه شناسی دانشگاه پیام نور

چکیده

سواد رسانه ای مجموعه ای از رویکردهایی است که در برابر برنامه های رسانه ای مخاطبان، حضور فعال دارند و پیام های آن را منتقدانه و مفسرانه پیگیری می کنند. هدف مقاله حاضر، سنجش میزان بهره مندی دانشجویان از سواد رسانه ای است و مطالعه نقش سرمایه فرهنگی و شاخص های آن در افزایش سواد رسانه ای مورد نظر بوده است. چارچوب نظری این پژوهش، ترکیبی از نظریات بوردیو، هابز و تامن است. روش این تحقیق، پیمایش از نوع کاربردی است و جامعه آماری، دانشجویان دانشگاه پیام نور قاینات هستند که حجم نمونه طبق فرمول کوکران 374 نفر و به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب  شده اند. ابزار گردآوری، پرسشنامه خود محقق ساخته است که پس از برآورد، پایایی سؤال ها و میزان آلفای کرونباخ برابر با 93/0% به دست  آمده است و اعتبار صوری پرسشنامه توسط متخصصان جامعه شناس صورت گرفته است. با استفاده از ویرایش 22 نرم افزارspss  و آماره های توصیفی و استنباطی (پیرسون و رگرسیون)، نتایج به دست آمده از این پژوهش بیانگر وجود ارتباط بین متغیر مستقل با متغیر وابسته (میزان سواد رسانه ای) است. میزان بهره مندی دانشجویان از سواد رسانه ای طبق نتایج به دست آمده، در حد کم (5/57%) ارزیابی شده است. بر اساس نتایج رگرسیون، سرمایه فرهنگی با میزان بتای 163/0 توانسته است متغیر وابسته سواد رسانه ای را تبیین کند. هم چنین نتایج نشان می دهد که معادله پیش بینی میزان سرمایه فرهنگی می تواند 5/68% از واریانس متغیر وابسته را تبیین کند. در نتیجه، رابطه مؤثر بین سرمایه فرهنگی بر سواد رسانه ای برابر با 241/0 بوده و بر اساس جمع اثر کل شاخص های تحلیل مسیر، سرمایه فرهنگی برابر با 749/0 به صورت مستقیم و غیرمستقیم، سواد رسانه ای را تبیین و تحلیل می کند.

کلیدواژه‌ها

براون، جیمز ای. (1385). "رویکردهای سواد رسانه ای". ترجمه پیروز ایزدی. رسانه، ش 4، پیاپی 68 (زمستان): 51-70.##-بصیریان جهرمی، حسین؛ بصیریان جهرمی، رضا (1385). "درآمدی بر سواد رسانه ای و تفکر انتقادی". رسانه، ش 4، پیاپی ۶۸ (زمستان): 33-50.##- پاتر، جیمز (1385). "تعریف سواد رسانه ای". ترجمه لیلا کاووسی.رسانه، ش 4، پیاپی 68 (زمستان): 7-26.##- توسلی، غلام عباس (1384). نظریههای جامعهشناسی. تهران: سمت.##- حامدی، محمد (1391). "عوامل اجتماعی- فرهنگی مرتبط با سواد رسانه ای دانشجویان". مطالعات رسانهای، سال هفتم، ش 19 (زمستان): 65-78.##- حبیبی نیا، امید (1382). "مردم و سواد رسانه ای". همشهری،  (17 آبان ماه): 14.##- خسروانی، عباس (1394). "ضرورت های توسعه سواد رسانه ای در کشور".  اطلاعات (30 شهریورماه): 2.##- سپاس گر شهری، ملیحه (1384). "رویکرد نظری به سواد رسانه ای".  فصلنامه پژوهش و سنجش، سال دوازدهم، ش 44 (زمستان): 118-127.##- سلیمان، صفر؛ خسروی، فریبرز؛ حداد، زهرا (1392). "ارزیابی سواد رسانه ای دانشجویان و دانش آموزان شهر تهران". رسانه، سال هشتم، ش 2، پیاپی 16 (پاییز و زمستان): 52-74.##- شارع پور، محمود؛ خوش فر، غلامرضا (1381). "رابطه سرمایه فرهنگی با هویت اجتماعی جوانان (مطالعه موردی: شهر تهران)". نامه علوم اجتماعی، سال دهم، پیاپی 20 (زمستان): 133-147.##- شربتیان، محمدحسن؛ اسکندری، زهرا (1394). "تحلیل جامعه شناختی شخص های سرمایه فرهنگی و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه موردی: دانشجویان دختر دانشگاه های پیام نور و آزاد اسلامی قاین)". فصلنامه مطالعات فرهنگی- اجتماعی خراسان، سال دهم، ش 2، پیاپی 38 (زمستان): 57-84.##- صالحی امیری، رضا (1386). مفاهیم و نظریههای فرهنگی. تهران: ققنوس.##- قرونه، حسن (1389). "بازتاب سرمایه فرهنگی در آیینه سازمان". تدبیر، ش217 (خرداد): 39-43.##- کربلایی حاج اوغلی، حسن (1395). "بررسی جایگاه و نقش نهادها در توسعه سواد رسانه ای در کشور". ماهنامه مدیریت رسانه، ش 19 (خرداد): 59-75.##- کرمی، ناهید؛ داودی، عنایت (1395). "مطالعه سواد رسانه ای و نقش آن در جامعه ایرانی (مطالعه موردی: دانشجویان شهرستان محمودآباد)". [پیوسته] قابل  دسترس در:
http://www.civilica.com/Paper-MPCONF02-MPCONF02_110.html [11/12/1395].##-Ashley, S.; Maksl, A.; Craft, S. (2013). “Developing a news media literacy scale”. [On-line] Available: http://www.scholarworks.boisestate.eduDOI:10.1177/1077695812469802[2017/03/10].##-Boles, D. (2002). “The language of Media literacy: glossary of terms”. [On-line]Available:http://www.Medialit.org/reading.2002.pdf [2017/01/10].##-Bourdieu, P. (1986). “The forms of capital”. In: Hand book of Theory and the Search for the Sociology of Educational. Compiler J. G. Richardson. New York: Greenwood Press: 241-258.##-Hobbs, R. (2005). “Media Literacy and the K-12 Content Areas”. Yearbook of the National Society for the Study of Education, Vol. 104, No. 1: 32-34.##-Hobbs, R.; Frost, R. (2003). “Measuring the Acquisition of Media Literacy Skills”. Reading Research Quarterly, Vol. 38, Issue 3: 330–355.##-Livingstone, S.; Thumim, N. (2003). “Assessing the Media Literacy UK”. [On-line] Available: http://www.lse.ac.uk/depts/media/people/slivingstone/index.htmlP:6 [2017/01/10].##-Potter, W. J. (2005). Media literacy, Thosand Oaks. California: Sage publication; Scharrer.
Rosenstiel, T.; Kovach, B. (2002). The elements of journalism: what news people should know and the public should expect. New York: Greenwood Press.##-Scharrer, E.; Ramasubramania, S. (2015). “Intervening in the Media’s Influence on Stereotypes of Race and Ethnicity: The Role of Media Literacy Education”. [On-line] Available: http://onlinelibrary.wiley.com doi:10.1111/josi.12103.pdf [2017/01/12].##-
Thoman, E. (1995). “The 3 stages of media literacy”. [On-line] Available: http://www.Medialit.org/reading.1995.pdf[2017/01/11].##