نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ دانشگاه اصفهان

2 استادیار گروه تاریخ دانشگاه بیرجند

چکیده

خراسان در دوره اموی همواره مورد توجه خلفا بوده است و معمولاً حاکمان خراسان از میان اعراب و به­ویژه اشخاص مورد اعتماد برگزیده می­شدند. خراسان ولایتی پهناور و پر درآمد بود، ‌این مسأله از سویی سبب بروز رقابت میان امیران برای تصدی حکومت بر آن می­شد و از سوی دیگر، حساسیت و نگرانی خلفای اموی را نسبت به این ناحیه برمی­انگیخت. خراسانیان یا بومیان منطقه گذشته از برتری­های فرهنگی و مدنی نسبت به اعراب، میراث دار نظام اداری و دیوانی پر سابقه­ای بودند و عناصر مفیدی جهت کمک به اداره­ی بهتر منطقه محسوب می­شدند. گرچه براساس تعصب امویان و اعراب ساکن، مناصب کلیدی و حساس در اختیار اعراب بود اما در زمینه­هایی که اعراب تبحر کافی نداشتند، نظیرکتابت، حجابت، سفارت و مشاوره، از بومیان استفاده می­شد. بومیان نیز اگرچه کلاً میانه­ی خوبی با اعراب نداشتند اما معمولاً در این زمینه­ها با آنان همکاری می­کردند. این پژوهش، تحقیقی توصیفی- تحلیلی است که به بررسی مراودات حاکمان خراسان با بومیان منطقه در زمینه امور اداری عهد اموی می­پردازد و حد و مرز این مراودات را مورد تجزیه و تحلیل قرار می­دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Khorasan’s Governers’ relations on Ministerial Grounds with Natives in Omayyad era

نویسندگان [English]

  • Ali Akbar Abbasi 1
  • Mohammad Hassan Elahizadeh 2

1 Assistant professor in history of Esfahan University

2 Assistant professor in history of Birjand University

چکیده [English]

In Omayyad era, Khorasan was always at the center of Caliphs attention and Khorasan’s governors were usually selected from Arabs, especially trustable ones. Khorasan was a vast and full of earnings province, these characteristics from one side caused competition between Emirs to get the authority to rule it and from the other side caused sensitivity and anxiety of Omayyad Caliphs regarding this region. Khorasanians or natives of the region, despite having cultural and civil advantages against Arabs, inherit a great ministerial and governmental background and were beneficial elements for helping to govern the region in a better way. Although because of Omayyad and Arab habitant’s fanaticism, important and key posts were given to Arabs, but in fields like: inscription, conservation, ambassadorship and consultation which Arabs were not skillful, natives were used. Though natives hadn’t good relations with Arabs, they usually cooperate with them in those fields. This research is a descriptive-analytic one that studies Khorasan’s governors’ relations with natives of the region on ministerial grounds of Omayyad era and analyses boundaries to these relations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Khorasan
  • Natives
  • Governors
  • Omayyad Caliphs
  • Arabs
ابن­ابی­الحدید، عبدالحمید بن هبه­الله (1959-1965م.). شرح نهج­البلاغه. تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم. بیروت: داراحیاء الکتب العربیه.##
ابن­أثیر، عزالدین ابوالحسن­علی (1409ق.). اسدالغابه فی معرفه الصحابه. بیروت: دارالفکر.##
ابن­اعثم الکوفی، ابومحمد احمد (1411ق.). الفتوح. تصحیح علی شیری. بیروت: دارالاضواء.##
ابن­جوزی، ابوالفرج­ عبدالرحمن ­­بن ­علی (1412ق.). المنتظم ­فی­التاریخ­ الامم ­و ­الملوک، تصحیح محمد عبدالقادر عطا. بیروت: دارالکتب­ العلمیه­.##
ابن­حمدون، محمد ­­بن­ حسن (1417ق.). التذکره ­الحمدونیه­. بیروت: دارصادر.##
ابن­خلدون، عبدالرحمن ­بن­ محمد (1408ق.). المبتداء و الخبر فی تاریخ العرب و البربر و من عاصرهم من ذوی الشان الاکبر. تصحیح خلیل شحاده. بیروت: دارالفکر.##
ابن­خلکان، شمس­الدین­ احمد ­­بن­ محمد ( 1364ق.). وفیات الاعیان و انباء ابناء الزمان. تحقیق احسان­ عباس. قم: منشورات ­الشریف­ الرضی.##
ابن­سعد، محمد­بن­سعد (1410ق.). الطبقات الکبری. تصحیح: محمد عبدالقادر عطا، بیروت. دارالکتب العلمیه.##
ابن­عبدالبر، ابوعمر یوسف ­بن­ عبدالله (1412ق.). الاستیعاب فی معرفه الاصحاب. تصحیح علی محمد البجاوی. بیروت: دارالجیل.##
ابن­عبدربه­، ابی­عمر احمد ­بن­ محمد ( 1404ق.). عقدالفرید. بیروت: دارالکتب­العلمیه.##
ابن­عساکر الدمشقی­، ابوالقاسم­ علی بن­ حسین (1415ق.). تاریخ المدینه ­الدمشق. بیروت: دارالفکر.##
ابن­کثیر، ابوالفداء اسماعیل بن عمر (1407ق.). البدایه و النهایه. بیروت: دارالفکر.##
ابن­مسکویه الرازی، ابوعلی (1379). تجارب الامم. تحقیق ابوالقاسم الامامی. تهران: سروش.##
اصفهانی، ابوالفرج ( 1415ق.). الاغانی. بیروت: داراحیاء التراث­ العربی.##
اخبارالدوله العباسیه و فیه اخبار العباس و ولده ... (1391ق.). تصحیح عبدالعزیزالدوری و عبدالجبار مطلبی. بیروت: دارالطلیعه للطباعه و النشر.##
بلاذری، احمد بن یحیی (1417ق.). انساب الاشراف. تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی. بیروت: دارالفکر.##
ثقفی کوفی، ابواسحاق ابراهیم ­بن­محمد (1355). الغارات. تصحیح سیدجلال­الدین حسینی­ارموی . تهران: انجمن آثار ملی.##
جاحظ، ابوعثمان (1423ق.). الرسائل الادبیه. بیروت: دار و مکتبه الهلال.##
جهشیاری، ابوعبدالله ­محمد ­بن ­عبدلله (1348). الوزراء والکتاب. ترجمه ­ابوالفضل ­طباطبایی. [بی­جا]. [بی­نا.].##
خطیب­ بغدادی، ابوبکر احمد ­بن ­علی (1417ق.). تاریخ­ بغداد. بیروت: دارالکتب ­العلمیه.##
خطیب، عبدالله مهدی (1357 ). حکومت بنی امیه در خراسان. ترجمه باقر موسوی. [بی-جا]: توکا.##
خلیفه بن خیاط، ابوعمرو (1415ق.). التاریخ. تصحیح: فواز. بیروت: دارالکتب العلمیه.##
دنت، دانیل (1358). مالیات سرانه و تأثیر آن در گرایش به اسلام. ترجمه محمدعلی موحد. تهران: خوارزمی.##
دینوری، ابوحنیفه احمدبن داود (1368). الاخبارالطوال. تصحیح: عبدالمنعم عامر. تطبیق کننده: جمال الدین الشیال. قم: منشورات الرضی.##
ذهبی، شمس­الدین محمدبن­احمد ( 1413ق.). تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر والاعلام. عمر عبدالسلام تدمری. بیروت: دارالکتب العربی.##
سمعانی، ابوسعید عبدالکریم ­بن­محمد (1382ق.). الانساب. تصحیح عبدالرحمن بن یحیی المعلمی الیمانی. حیدرآباد: مجلس دائره­المعارف العثمانیه.##
طبری، محمدبن­جریر (1387ق.). التاریخ الطبری (التاریخ الامم والملوک). محمد ابوالفضل ابراهیم. بیروت: دارالتراث العربی.##
نرشخی، ابوبکر محمدبن­جعفر (1363). تاریخ بخارا. ترجمه ابونصر احمد بن محمد بن نصر القباوی. تلخیص محمدبن زفربن عمر. تصحیح: محمدتقی مدرس رضوی. تهران: توس.##
واعظی­بلخی، ابوبکر­ عبدالله ­بن­عمر ( 1350). فضائل بلخ. ترجمه­ عبدالله ­بن­ محمد ­بلخی.­ تصحیح عبدالحی حبیبی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.##
یاقوت حموی، شهاب الدین ابوعبدالله (1414ق.). معجم­الادباء. بیروت: دارالغرب­الاسلامی.##
یعقوبی، احمدبن ابی­یعقوب (بی­تا). التاریخ الیعقوبی. بیروت: دارصادر.##