نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فائزه فاطمی ¹
• زهرا علیزاده بیرجندی ²
• مجتبی خلیفه ³

¹ دانش‌آموخته کارشناسی ارشد تاریخ ایران اسلامی دانشگاه بیرجند

² دانشیار گروه تاریخ دانشگاه بیرجند

³ استادیار تاریخ دانشگاه بیرجند

چکیده

یکی از موضوعات مهم شایان توجه در مطالعات تاریخ محلی خراسان، پژوهش در باب تاریخ اقتصادی خراسان است. با توجه به اهمیت این‌گونه پژوهش‌ها، مقاله حاضر به بررسی تجارتخانه‌های مشهد در عصر پهلوی اختصاص دارد. بر اساس اهداف پژوهش در این مقاله فعالیت‌های تجاری تجارتخانه‌های مشهد و کارکردهای مختلف تجار و نیز تبیین کارکردهای فرهنگی تجارتخانه­های مشهد مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. این پژوهش به شیوه توصیفی­ـ تحلیلی است و با اتکا به اسناد آرشیوی آستان قدس و کتابخانه ملی و برخی از اسناد محلی صورت گرفته است و دستاوردهای حاصل از این پژوهش حاکی از ارتباطات و تعاملات تجارتخانه‌های مشهد با سایر شهرهای کشور همچون تهران، رشت، یزد و بیرجند است و همچنین ارتباطات بازرگانی و مبادلات آن‌ها با تجارتخانه‌های کشورهایی نظیر روسیه و آلمان است. علاوه بر این، یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد تجارتخانه‌های مشهد در دوره مورد مطالعه، علاوه بر کارکردهای تجاری، دارای کارکردهای متنوعی در عرصه‌های اجتماعی که شامل مشارکت تجار در امور اجتماعی و هر آنچه به رفاه شهروندان مشهدی مربوط می‌شود، است. نمونه‌ای از این کارکرد را می‌توان در احداث مدارس، احداث مساجد و حمام، ساختن سراها، پل‌ها، کاروانسراها و... که در آن مشارکت داشتند، مشاهده کرد. در بخش کارکرد مذهبی نیز می‌توان به اقداماتی همچون مرمت امام‌زاده‌ها، آذین‌بندی بازارها به مناسبت جشن‌های مختلف اشاره کرد. در میان کارکردهای سیاسی نیز می‌توان نامه‌های اعتراض‌آمیز تجار به دولت و تلاش سازمان‌یافته تجار و بازاریان را برای تشکیل مجلس وکلای تجار، تأسیس شورا، شرکت در گروه‌های ضد استبدادی چون جبهه ملی، نهضت آزادی و... برشمرد.

کلیدواژه‌ها

• تجارتخانه
• تجار
• خراسان
• مشهد
• پهلوی
• تاریخ اقتصادی

موضوعات

• تاریخ ایران

عنوان مقاله [English]

Check the function of the business firm in Pahlavi era

نویسندگان [English]

• faeze fatemi ¹
• zahra alizade birjandi ²
• mojtaba khalife ³

¹ Master's student of Iranian Islamic History of Birjand University

² Associate Professor, Department of History, University of Birjand

³ Assistant Professor, Department of History, University of Birjand

چکیده [English]

Economic history of Khorasan is one of the most important topics. This article tries to study different businesses in Mashhad during Pahlavi era. The commercial activities in Mashhad and trader's functions have been analyzed. This research is descriptive-analytical and is based on the archival documents of Astane Qods, National library and some local documents. This study shows the connections and interactions of Mashhad businesses with other cities of Iran such as Tehran, Rasht, Yazd, and Birjand as well as trade relations and their exchange with Russia and Germany. In addition to commercial functions, it had various functions in social area such as participation of businessmen in social affairs or the activities related to Mashhad's citizen's welfare. Its influence can be seen on the school's construction, mosques, bath, houses, stairs and Caravanserais. Some political functions can be mentioned as the merchant's pretesting letters to the government and the merchant's plus Bazaars' organized efforts to form the Bar association, establish the council and their participation in anti-authoritarian groups such as the National front, the freedom movement, and so on.

کلیدواژه‌ها [English]

• Business House
• Merchants
• Khorasan
• Mashhad
• Pahlavi
• Economic History