نویسندگان

1 کارشناس ارشد تاریخ ایران اسلامی

2 کارشناس ارشد تاریخ ایران اسلامی و مدرس دانشگاه پیام نور بردسکن

چکیده

تیمورگورکانی و فرزندانش به آبادانی شهرها اهمیت می دادند و به خلق آثار ماندگار و باشکوه بسیاری  پرداختند. در حالی که توجه تیموریان به عمران برخی از شهرها نسبتاً خوب بود، اما در نواحی دیگر به اندازه کافی در این خصوص رسیدگی نمی شد. پس از مرگ تیمور، تاخت و تازهای امیرزاده گان و ترکان قراقویونلو و آق قویونلو ثبات سیاسی را در ایران از بین برد. دستگاه تیموری که به دور از ظلم و ستم نبودند آثار مخربی بر زندگی اجتماعی مردم بویژه در سرزمین خراسان بر جای گذاردند. اما در اوقات آرام و به دور از نبرد، برخی از مناطق کوچک، مانند تربت جام در خراسان، مورد توجه خاص تیموریان قرار گرفت و از رشد اقتصادی خوبی برخوردار گشت و اوضاع اجتماعی این منطقه نیز تا حدودی بهتر شد. ولی در مقابل، شهر نیشابور که از تربت جام بزرگتر و معروف تر بود، کمتر مورد توجه امرای تیموری قرار گرفت. بنابراین رشد اقتصادی و اجتماعی نیشابور، به خصوص با وقوع دو زلزله، نسبت به پیشرفت اقتصادی و وضعیت اجتماعی تربت جام، نامناسب تر بود. آثار عدم وجود ثبات سیاسی پس از مرگ تیمور، ظلم امرا بر رعایا، اقدامات عام المنفعه تیموریان و توانمندی ها و ویژگی های جغرافیای منطقه ای در وضعیت اقتصادی و اجتماعی دو شهر نیشابور و تربت جام در قرون نهم و دهم قمری، از دلایل بررسی تطبیقی این دو ناحیه به حساب می آیند. در این تحقیق، سعی شده است که از روش تاریخی و همچنین در بخش آثار تاریخی به جای مانده از دوره تیموریان، از روش میدانی استفاده شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Neyshabour and Torbat e Jam's Economic and Social Condition in the Timurids Period

نویسندگان [English]

  • Raziyeh Ferestadeh 1
  • Zahra Shabani, Sani 2

1 MA in Islamic Iran History, The Responsible Writer

2 MA in Islamic Iran History and Lecturer in Bardeskan Payam Noor University

چکیده [English]

Teymour Goorkani and his scions were paying great attention to the prosperity of the cities and built long-standing and sumptuous relics. Although they paid greater attention to the prosperity of some cities, other areas were not regarded that much. After Timor’s death, attacks of the rulers' descendants and Ghara-ghoyonlo and Agh-ghoyonlo Turks destroyed the political stability of Iran's government. Timori’s Ruling System who was oppressive at times left a harmful effect on people's social life, especially in Khorasan area. But in times of peace and solace, some of the small areas, such as Torbat e Jam in Khorasan was given special consideration by the Timurids and benefited from good economic growth. The social conditions of this region also improved concomitantly. However, Neyshabour which was larger and more important than Torbat e Jam received less attention by Timoris' rulers. Due to the occurrence of two earthquakes, Neyshabour's economic and social growth was lesser than that of Torbat e Jam. Among the reasons for the choice of this comparative study between Neyshabour and Torbat e Jam are: lack of political stability after Timor's death, ruler's oppressing the people, public utility measures taken by the Timurdis, Neyshabour and Torbat e Jam abilities and features in economic and social conditions in 9th and 10th centuries. The methods used in this study are Historical and field, which the latter one is used for the examination of historical relics in Timurids era.

کلیدواژه‌ها [English]

  • the Timurids
  • Neyshabour
  • Torbat e Jam
  • the Timurids’ social and economic conditions
  1. آربری، آرتور جان، و دیگران (1384). میراث ایران. ترجمه احمد بیرشک و دیگران. تهران: علمی و فرهنگی.##2.ابن عرب شاه، احمد بن محمد (1381). عجایب المقدور. ترجمه محمدعلی نجاتی. تهران: علمی و فرهنگی.##3.ابن بطوطه، ابوعبدالله بن محمد (1348). سفرنامه ابن بطوطه، ج1. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.##4.اسفزاری، معین الدین محمد زمچی (1339). روضات الجنات فی اوصاف مدینه هرات، ج2. تهران: دانشگاه تهران.##5.بیات، عزیزالله (1383). کلیات جغرافیایی طبیعی و تاریخی ایران. تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.##6.تاکستن، حیدر، و دیگران (1384). تیموریان. ترجمه یعقوب آژند. تهران: مولی.##7.جامی، نورالدین عبدالرحمن (1370). نفحات الانس من حضرات القدس. تصحیح محمود عابدی. تهران: اطلاعات.##8.جوینی، عطاملک (1378). تاریخ جهانگشا. به تصحیح منصورت ثروت، ج1. تهران: امیرکبیر.##9.حافظ ابرو، شهاب الدین عبدالله (1370). جغرافیای تاریخی خراسان در تاریخ حافظ ابرو. تهران: اطلاعات.##10. حافظ ابرو، شهاب الدین عبدالله (1372). زبده  التواریخ. تصحیح کمال حاج سید جوادی، ج2. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات.##11.حاکم نیشابوری، ابوعبدالله (1375). تاریخ نیشابور. ترجمه محمد بن حسین خلیفه نیشابوری. تصحیح محمدرضا شفیعی کدکن. تهران: نشر آگه.##12.خطایی، علی اکبر (1375). خطای نامه. تصحیح ایرج افشار. تهران: مرکز اسناد فرهنگی آسیا.##13.خوافی، فصیح الدین احمد بن جلال الدین محمد (1339). مجمل فصیحی. به تصحیح محمود فرخ، ج1. مشهد: کتاب فروشی باستان.##14.خواندمیر، غیاث الدین بن همام الدین (1355). دستورالوزرا (شامل وزرای اسلام تا انقراض تیموریان). تصحیح سعید نفیسی. تهران: اقبال.##15. خواندمیر، غیاث الدین بن همام الدین (1378). مکارم الاخلاق. تصحیح محمد اکبر عشیق. تهران: مرکز نشر میراث مکتوب با همکاری آیینه میراث.##16. خواندمیر، غیاث الدین بن همام الدین(1380). حبیب  السیر فی اخبار افراد اله بشر، ج4. تهران: خیام.##17.زنده دل، حسن (1377). مجموعه راهنمای ایرانگردی استان خراسان. تهران: نشر ایرانگردان.##18.سمرقندی، دولتشاه بن بختیشاه (1367). تذکره الشعراء. تصحیح محمد عاشی. تهران: کتابخانه بارانی.##19.سمرقندی، کمال الدین عبدالرزاق (1360). مطلع السعدین و مجمع البحرین. تصحیح محمد شفیع، ج 2، جزء اول. بی جا: بی نا.##20.شامی، نظام الدین (1956). ظفرنامه. تصحیح فلکس نادر، پراگ: شرقیه.##21.طاهری، علی (1380). درآمدی بر جغرافیا و تاریخ نیشابور. نیشابور: شادیاخ.##22.عقیلی، سیف الدین حاجی بن نظام (1364). آثار الوزراء. تهران: اطلاعات.##23.فراهانی منفرد، مهدی (1381). پیوند سیاست و فرهنگ در عصر زوال تیموریان و ظهور صفویان. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.##24.قائینی، فرزانه (1383). حوزه آبگینه و سفالینه های ایران. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.##25.کاتب، احمد بن حسین بن علی (1345). تاریخ جدید یزد. تصحیح ایرج افشار. تهران: فرهنگ ایران زمین.##26.کاشانی، ابوالقاسم عبدالله (1345). عرایس الجواهر و نفایس الاطایب. تصحیح ایرج افشار. تهران: انجمن آثار ملی.##27.کیانی، محمدیوسف (1384). تاریخ هنر معماری در دوره اسلامی. تهران: وزارت  فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات.##28.کلاویخو، روی گنزاله (1364). سفرنامه کلاویخو. ترجمه مسعود رجب نیا. تهران: علمی و فرهنگی.##29.گلمبک، لیزا، و دیگران (1374). معماری تیموری در ایران و توران. ترجمه محمدیوسف کیانی و کرامت الله افسر، ج1. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.##30.مرعشی، ظهیرالدین بن سید نصرالدین (1345). تاریخ طبرستان و رویان و مازندران. تهران: شرق.##31.مستوفی، حمدالله (1364). تاریخ گزیده. تصحیح عبدالحسین نوایی. تهران: امیرکبیر.##32.موسوی روضاتی، مریم دخت (1379). گنج نامه مدارس (فرهنگ آثار معماری اسلامی ایران). ترجمه کلود کرباسی. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور؛ دانشگاه شهید بهشتی.##33.میرخواند، محمدبن خاوندشاه (1385). روضه  الصفا. تصحیح جمشید کیان فر، ج11. تهران: اساطیر.##34.نطنزی، معین الدین (1383). منتخب التواریخ معینی. تصحیح پروین استخری. تهران: اساطیر.##35.نوائی، عبدالحسین (1370). اسناد و مکاتبات تاریخی ایران. تهران: علمی و فرهنگی.##36.صفی، علی فخرالدین (1356). رشحات عین الحیات. تصحیح علی اصغر مصینیان، ج 1. تهران: بنیاد نیکوکاری نوریانی.##37.یزدی، شرف الدین علی (1336). ظفرنامه. تصحیح محمد عباسی، ج2. تهران: امیرکبیر.##38.یزدی، غیاث الدین علی (1379). سعادت نامه. تصحیح ایرج افشار. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات.##39.یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب (1356). البلدان. ترجمه محمدابراهیم آیتی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.##