نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیارگروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران

3 دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران

چکیده

نقش زنان در داستان­های عامیانه، جایگاه اجتماعی زنان در فرهنگ عمومی مردم هر منطقه را آشکار می­کند. مقاله حاضر با هدف بررسی نقش و شخصیت زنان در داستان­های عامیانه کرمانجی خراسان نگاشته شده­است. در این پژوهش بیست و شش داستان کرمانجی خراسان گردآوری و با رویکردی توصیفی­ـ تحلیلی تجزیه­وتحلیل شده­است. در این داستان­ها، شخصیت­های فعال و منفعل زن بررسی شده­اند. زنان با شخصیت­های فعال مثبت با صفت­های مقاومت، جنگاوری، خردمندی، پاکدامنی، فداکاری با قبول ازدواج نامتعارف، حافظ زندگی مشترک، مدافع همسر یا خواستگار در برابر پدر، تغییردهنده سرنوشت، سازنده زندگی آرمانی، وابسته و شیفته فرزندان و ... معرفی شده­اند. زنان با شخصیت­های فعال منفی، اغلب نقش­هایی چون نامادری، خواهر، زن­عمو و مادرشوهر دارند. شخصیت­های منفعل زن نیز با صفت­ تسلیم در برابر خواست همسر و سرنوشت شوم معرفی شده­اند یا جایزه­ای­ برای قهرمان هستند. در این داستان­ها شخصیت فعال مثبت مرد نوزده درصد و زن هفده درصد است. شخصیت­های فعال منفی مرد ده درصد و زن، هفت درصد است. شخصیت­های منفعل مرد 20% و زن 15% است. با توجه به کمتربودن جمعیت زنان منفی نسبت به مردان منفی و زنان منفعل نسبت به مردان منفعل، می‌توان نتیجه­گیری کرد که در فرهنگ خراسان شمالی، زنان جایگاهی برابر با مردان دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Position of Women in a Selection of Kurmanji Kurdish Stories from North Khorasan

چکیده [English]

Folk tales are the cultural heritage of the people from very distant times, which reflects the general culture of the people of that region throughout history. Folk tales are rooted in the beliefs, rituals, and customs of the people of an area. The role of women in folk tales reveals the social status of women in the public culture of the people of each region. Therefore, the present article has been written to examine the role and personality of women in Kurdish folk tales of Kormanji Khorasan. In this research, twenty-six Kurdish stories of Kormanji Khorasan have been collected by library and field methods and analyzed with a descriptive-analytical approach. In these stories, the active and passive female characters were examined. Women with active, positive personalities with the attributes of resistance, warlikeness, chastity, wisdom, chastity, sacrifice by accepting unconventional marriage, guardian of cohabitation, an advocate of spouse or suitor against father, destiny changer, builder of an ideal life, dependent and fascinated by children And ... have been introduced. Women with negative active personalities often have roles such as stepmother, sister, uncle's wife, and mother-in-law. Passive female characters have also been introduced as submissive to the will of the spouse and the fate of the villain, or are prizes for the hero.
The positive active character is nineteen percent in these stories, and a woman is seventeen percent. The negative dynamic characters are ten percent male and seven percent female. The passive nature is twenty percent, and that of a woman is fifteen percent. Due to the lower population of negative women than negative men and sedentary women compared to passive men, it can be concluded that in the culture of North Khorasan, women have an equal position with men.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Folk Story
  • North Khorasan
  • Characterization
  • Women
منابع
- آذرشب، عطیه، و دیگران (1398). "تصویر زن در حماسه­های قوم بلوچ". فرهنگ و ادب عامه، سال هفتم، ش 29 (پاییز و زمستان): 113-155.##آسابرگر، آرتور (1380). روایت در فرهنگ عامیانه، رسانه و زندگی روزمره. ترجمه محمدرضا لیراوی. تهران: سروش.##ارّجانی، فرامرز بن خداداد (1369). سمک عیار. تصحیح پرویز ناتل خانلری. تهران: آگاه.##باقری، بهادر (1392). "زنان فعال و منفعل در داستان­های منثور عامیانه". فرهنگ و ادب عامه، دوره 1، ش 1 (بهار و تابستان): 119-142.##برسلر، چارلز (1386). درآمدی بر نظریه­ها و روش­های نقد ادبی. ترجمه مصطفی عابدینی­فرد. تهران: نیلوفر.##بیات، حسین (1389). "محوریت قهرمانان زن در قصه­های عامیانه". نقد ادبی، سال سوم، ش 11-12 (پاییز و زمستان): 87-115.##بیغمی، مولانا محمد (1381). داراب­نامه. تصحیح ذبیح­الله صفا. تهران: علمی و فرهنگی.##پراپ، ولادیمیر (1368). ریخت­شناسی قصه ­های پریان. ترجمه فریدون بدره­ای. تهران: توس.##تسوجی تبریزی، عبداللطیف (1390). هزار و یک شبتهران: آدینه سبز.##توحدی، کلیم­الله (1379). درخت چهل­دستان: بیست و یک افسانه کردی خراسان. مشهد: محقق.##حکیم‌پور، محمد (1382). حقوق زنان در مبارزه بین سنت و مدرنیته. تهران: نغمه نواندیش.##داد، سیما (1375). فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: مروارید.##رستم بن شروین، مرزبان (1390). مرزبان­نامه. ترجمه سعدالدین وراوینی. به کوشش خلیل خطیب رهبر. تهران: صفی­علیشاه.##رضایی، حمید؛ ظاهری عبدوند، ابراهیم (1392). "تصویر زن در قصه­های عامیانه فرهنگ بختیاری". زن در فرهنگ و هنر، دوره 5، ش 2 (تابستان): 239-260.##سلیمانی، محسن (1370). فن داستان­نویسی. تهران: امیرکبیر.##شاه­سنی، شهرزاد (1396). "تصویرسازی زنان در قصه­های عامیانه مردم فارس". مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز، سال هشتم، ش 2 (پاییز و زمستان): 103-120.##شریف‌پور، عنایت­الله؛ لشکری، فاطمه (1389). "بررسی نقش زنان در چند داستان کوتاه دفاع مقدس". ادبیات پایداری، دوره 1، ش 2 (بهار): 169-188.##شیخی، محمدتقی (1380). جامعه شناسی زنان و خانواده. تهران: شرکت سهامی انتشار.##طرسوسی، ابوطاهر (1380). ابومسلم‌نامه، ج 4. به کوشش حسین اسماعیلی. تهران: قطره؛ معین؛ انجمن ایران­شناسی فرانسه.## طرسوسی، ابوطاهر (1389). داراب­نامه. به کوشش ذبیح­الله صفا. تهران: علمی و فرهنگی.##ظهیری سمرقندی، محمد بن علی (1392). سندبادنامه. تصحیح سیدباقر کمال­الدینی. تهران: میراث مکتوب.##غزالی، ابوحامد محمد (1367). نصیحه­الملوک. تصحیح جلال­الدین همایی. تهران: هما.##فردوسی، ابوالقاسم (1381). شاهنامه (براساس نسخه چاپ مسکو). تهران: علم.##کرتیس، وستا سرخوش (1386). اسطوره­های ایرانی. ترجمه عباس مخبر. تهران: نشر مرکز.##کرمی، محمدحسین؛ حسام­پور، سعید (1384). "تصویر و جایگاه زن در داستان‌های عامیانه سمک عیار و داراب­نامه". مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز (ویژه‌نامه زبان و ادبیات فارسی)، دوره 22، ش 1 (بهار): 125-136.##کلاین برگ، اوتو (1386). روا­ن­شناسی اجتماعی. ترجمه علی­محمد کاردان. تهران: اندیشه.##کوئن، بروس (1377). مقدمه­ای بر جامعه­شناسی. ترجمه محسن ثلاثی. تهران: توتیا.##گیدنز، آنتونی (1373). جامعه­شناسی. ترجمه منوچهر صبوری. تهران: نشر نی.##مارزلف، اولریش (1376). طبقه‌بندی قصه­های ایرانی. ترجمه کیکاووس جهانداری. تهران: سروش.##مایرز، دیوید (1392). روان­شناسی اجتماعی. ترجمه حمید شمسی­پور و شقایق زهرایی. تهران: ارجمند.##مصلحتی، حسین (1379). ازدواج و ازدواج­درمانی. تهران: البرز.##ملک­زاده بیانی، ملکه (1350). "زن در ایران باستان". هفت هنر، دوره 6، ش 7 (تابستان): 50-43.##میرفخرایی، تژا (1382). "تصویر زن در رمان­های عامه­پسند ایرانی". نامه پژوهش فرهنگی، سال هشتم، ش 7 (پاییز): 133-179.##نخشبی، ضیا (1372). طوطی‌نامه. تصحیح فتح­الله مجتبایی و غلامعلی آریا. تهران: منوچهری.##نوبخت، رضا؛ احمدی، نسرین (1388). "بررسی نقش و جایگاه زن جنوب در قصه­های عامیانه (گپ شو)". پژوهش زنان، دوره 1، ش1 (زمستان): 61-73.##
مصاحبه­ ها
- ببری، سهیلا، تاریخ مصاحبه 12/4/1398##سپاهی، گل­نسا، تاریخ مصاحبه 28/5/1398##