نقش بازیگران سیاسی ایرانی تأثیرگذار در تعیین مرزهای شرقی طی حکمیت گلداسمید

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه تاریخ دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور. تهران- ایران

10.22034/fakh.2021.269183.1446

چکیده

تعیین حدود مرزهای شرقی ایران با فشار انگلستان در راستای ایجاد کمربند حایل برای حفاظت از هندوستان صورت گرفت. در شرایطی که انگلستان در اوج قدرت به سر می‌برد، ایران در نهایت ضعف ساختاری و فساد اداری و انحطاط اخلاقی در سایه استبداد ناصری قرار داشت. در تعیین مرزهای شرقی شاه و کارگزارانش با وجود تمایل بسیار به حفظ مرزهای تاریخی به دلایل مختلف از جمله تصمیم انگلستان بر جدا کردن قسمت‌های بزرگی از ایران؛ عدم کارایی و شناخت کارگزاران ایرانی در زمینه تعیین مرزها؛ سیاست کلی دولت ایران مبنی بر حفظ مناسبات حسنه با انگلستان و دادن امتیاز برای مقابله با خطر روسیه قادر به تمامیت ارضی ایران نشدند. هدف این مقاله روشن ساختن نقش بازیگران ایرانی در جهت تعیین حدود مرزهای شرقی طی « حکمیت گلداسمید» است. سؤالی که این مقاله به آن می‌پردازد: آیا بازیگران ایرانی در تعیین مرزهای شرقی طی حکمیت گلداسمید در چارچوب منافع ملی عمل کرده‌اند؟ انگلستان برای پیشبرد اهداف استعماری خود ناصرالدین شاه را تطمیع نموده سپهسالار را جایگزین میرزا سعیدخان کرد. میرزا معصوم‌خان که همانند دایی خود میرزا سعیدخان تمایلات روس داشت با کمک امیرحشمت‌الملک علم سوم - با وجود تمایلات انگلیسی به دلیل به خطر افتادن منافع مادی خود - به کارشکنی پرداختند. این کارشکنی سبب شد که میرزا ملکم‌خان بدون حضور در سیستان صرفا برای امضای حکمیت جایگزین میرزا معصوم‌خان شود. در نهایت حکمیت با وجود نارضایتی ایران و افغانستان همان‌گونه که مدنظر انگلستان بود. خاتمه یافت. روش تحقیق در نوشتار حاضر روش تاریخی بر اساس روش توصیفی- تحلیلی است.

کلیدواژه‌ها

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار