نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی گروه علوم تربیتی دانشگاه پیام نور خراسان جنوبی

2 استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه لرستان

چکیده

وجود سرمایه­ ‌اجتماعی، حافظ سلامتی است. افرادی که در شبکه‌ای از حمایت، اعتماد عمومی، اطلاعات و هنجارها زندگی می‌کنند، منابعی در اختیار دارند که بر سلامت آن‌ها اثر می‌گذارد. هدف این مطالعه نقش سرمایه‌ اجتماعی در پیش‌بینی سلامت‌ اجتماعی است که از دیدگاه فوکویاما (سرمایه ‌اجتماعی) و دیدگاه کییز (سلامت ‌اجتماعی) به­‌عنوان مبنای نظری استفاده شده­است. رویکرد این پژوهش کمّی محور و از نوع پیمایش (توصیفی- همبستگی) است. جامعه آماری و حجم نمونه، کلیه کارکنان ادارات پست خراسان‌جنوبی هستند که به ‌صورت تمام­شماری، برای حجم نمونه انتخاب شده­اند. ابزار جمع‌آوری یافته­ها پرسش­نامه‌های استانداردشده سرمایه‌ اجتماعی ناهاپیت و گوشال (1998) و سلامت ‌اجتماعی کییز (1998) است. ضریب آلفای کرونباخ، به ترتیب برای سرمایه اجتماعی و سلامت اجتماعی برابر با 952/0 و 646/0 به دست آمده­است. تحلیل­ها با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS ویراست 22 و نرم‌­افزار آموس (AMOS) ویراست 24 انجام شده­اند. یافته­های آمار توصیفی حاکی از آن­است که از نظر پاسخگویان، میانگین متغیرهای سلامت اجتماعی (2/54%) و سرمایه اجتماعی (8/50%) متوسط به دست آمده­است. بر اساس فرضیه­ها بین سرمایه اجتماعی و ابعاد آن (ساختاری، شناختی و ارتباطی)، جهت تحقق و تقویت سلامت اجتماعی، رابطه مثبت و معنی‌داری وجود داشته­ است (01/0>p). بر اساس نتایج بتای مدل رگرسیونی مؤلفه­های ارزش­ها، همکاری، روابط، شبکه­ها، اعتماد و تعهد، به ترتیب به بهترین وجه، متغیر ملاک را تبیین کرده­اند و مقدار ضریب همبستگی (R) سرمایه اجتماعی 447/0 به­دست ­آمده که نشان از مؤلفه‌های متغیر رابطه همبستگی نه چندان قوی با سلامت اجتماعی بوده ­است. در نهایت نزدیک به 20% از کل تغییرات میزان سلامت اجتماعی، متأثر از نقش پیش­بینی­کننده سرمایه اجتماعی و مؤلفه­های سازمانی آن بوده ­است.

کلیدواژه‌ها

منابع
امینی ­رارانی، مصطفی؛ موسوی، میرطاهر؛ رفیعی، حسن (1390). "رابطه سرمایه ‌اجتماعی با سلامت ‌اجتماعی در ایران". رفاه اجتماعی، دوره 11، ش 42 (پاییز): 203-228.##باباپور خیرالدین، جلیل؛ طوسی، فهیمه؛ حکمتی، عیسی (1388). "بررسی نقش عوامل تعیین کننده در سلامت ‌اجتماعی دانشجویان دانشگاه تبریز". فصلنامه روان‌شناسی دانشگاه تبریز، دوره 4، ش 16 (زمستان): 1-19.##حبیب­پور گتابی، کرم؛ صفری شالی، رضا (1390). راهنمای جامع کاربردی Spss در تحقیقات پیمایشی. تهران: لویه؛ متفکران.##حبیبی، آرش (1391). کتاب الکترونیکی آموزش کاربردی نرم­افزار لیزرل؛ مدل­یابی معادلات ساختاری و تحلیل عاملی. تهران: جهاد دانشگاهی.##دینی ترکمانی، علی (1385). "تبیین افول سرمایه ‌اجتماعی". رفاه اجتماعی، دوره 6، ش 23 (زمستان): 147-171.##روحانی، حسن (1390). "سرمایه خانواده؛ سنگ بنای سرمایه ‌اجتماعی". فصلنامه راهبرد، دوره 20، ش 59 (تابستان): 7-46.##رهبر، عباسعلی؛ حیدری، فاطمه (1390). "تأثیر سرمایه‌گذاری اجتماعی بر ارتقای سیاست‌گذاری". مطالعات روابط بین‌الملل، دوره 4، ش 14 (بهار): 219-253.##زارعی متین، حسن؛ شمسی، فاطمه؛ ادیب­زاده، مرضیه (1396). "سرمایه اخلاقی مولد سرمایه‌ اجتماعی". مدیریت سرمایه ‌اجتماعی، دوره 4، ش 1 (بهار): 27-44.##سیدان، فریبا؛ عبدالصمدی، محبوبه (1390). "رابطه سرمایه ‌اجتماعی و سلامت روان زنان و مردان". رفاه اجتماعی، دوره 11، ش 42 (پاییز): 229-254.##شجاع، محسن، و دیگران (1390). "تحلیل عاملی سرمایه ‌اجتماعی و رابطه آن با سلامت روان سالمندان منطقه 9 شهر تهران". مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی (ویژه‌نامه آمار زیستی و اپیدمیولوژی)، دوره 3 (پاییز): 81-90.##شربتیان، محمدحسن (1391). "تأملی بر پیوند معنایی مؤلفه‌های سرمایه ‌اجتماعی و میزان بهره‌مندی از سلامت ‌اجتماعی در بین دانشجویان دانشگاه پیام‌نور مشهد". جامعه‌شناسی مطالعات جوانان، دوره 2، ش 5 (بهار): 149-174.##شربتیان، محمدحسن؛ ایمنی، نفیسه (1396). "تحلیل جامعه­شناختی رابطه سرمایه اجتماعی با سلامت اجتماعی زنان (مورد مطالعه: زنان منطقه چهار شهری تهران)". برنامه­ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، سال هشتم، ش 30 (بهار): 105-140.##شکربیگی، عالیه؛ محمدی، حوا (1392). "بررسی تطبیقی رابطه میان سرمایه ‌اجتماعی با سلامت ‌اجتماعی در میان زنان شاغل و خانه‌دار تهرانی". در: مجموعه مقالات دومین کنگره ملی روان­شناسی اجتماعی ایران. گردآورنده انجمن روان شناسی اجتماعی ایران. تهران: انجمن روان­شناسی اجتماعی ایران: 936-937.##صابری، محمد؛ رمضانی، آذر (1395). "بررسی ارتباط سلامت ‌اجتماعی زنان روستایی با متغیرهای دموگرافیک". در: مجموعه مقالات ششمین همایش سراسری راهکارهای ارتقای سلامت و چالش‌ها با محوریت مراقبت مبتنی بر جامعه. گردآورنده دانشگاه علوم پزشکی مازندران. ساری: دانشگاه علوم پزشکی مازندران: 165-166.##کریمی، شهناز؛ تافته، مریم (1396). "بررسی رابطه بین تنوع محتوایی در شبکه‌های اجتماعی مجازی با میزان سلامت ‌اجتماعی زنان متأهل شهر تهران". در: مجموعه مقالات دومین کنگره بین‌المللی نقش زن در سلامت خانواده و جامعه. گردآورنده: دانشگاه الزهرا. تهران: دانشگاه الزهرا: 1-15.##گلابی، فاطمه، و دیگران (1394). "بررسی تأثیر ارزش‌ها بر سلامت اجتماعی جوانان (مورد مطالعه: جوانان 15 تا 29 سال استان آذربایجان شرقی)". جامعه­شناسی سبک زندگی، دوره 1، ش 2 (بهار و تابستان): 87-128.##موسوی، میرطاهر؛ شیانی، ملیحه (1394). سرمایه اجتماعی و سلامت اجتماعی؛ مفاهیم و رویکردها. تهران: آگاه.##موسوی، میرطاهر، و دیگران (1394). "بسط مفهومی سرمایه ‌اجتماعی با رویکرد سلامت ‌اجتماعی". رفاه اجتماعی، دوره 15، ش 57 (تابستان): 109-150.##نظری، فهیمه (1395). کاهش سرمایه ‌اجتماعی مقدمه بحران‌های اجتماعی؛ اعتمادسازی، راه برون‌رفت از مشکلات. خبرگزاری جمهوری اسلامی، کد خبر:  82373597 (5752621).##نکونام، محمدصدیق؛ احمدی، آرمان؛ عباسی‌­چری، رضا (1394). "بررسی تأثیر سرمایه‌ اجتماعی (درون‌گروهی و برون­گروهی) بر سلامت روان دانشجویان (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه تبریز)". مطالعات جامعه‌شناختی جوانان، دوره 5، ش 17 (بهار): 163-184.##هزارجریبی، جعفر؛ مهری، اسدالله (1391). "تحلیل رابطه‌ سرمایه‌ اجتماعی و سلامت روانی و اجتماعی". فصلنامه علوم اجتماعی، دوره 19، ش 59 (زمستان): 41-88.##همتی­راد، فرزانه؛ کشاورز، امرالله؛ مؤمنی، حسن (1397). "رابطه سرمایه‌ اجتماعی با سلامت ‌اجتماعی در دانش­آموزان متوسطه دوم". فصلنامه مددکاری اجتماعی، دوره 7، ش 2 (تابستان): 7-14.##
- Alvarez, E. C.; Kawachi, I.; Romani, J. R. (2017). “Family social capital and health–a systematic review and redirection”. Sociology of Health & Illness, Vol. 39. No. 1: 5-29.##Callaghan, Lisa (2008). “Social Well-Being in Extra Care Housing: An Overview of the Literature, personal social service research unit”. [available] Continuously at: http://www.ukc.ac.uk/PSSRU [2020/2/19].##D'Hombres, B., et al. (2010). “Does social capital determine health? Evidence from eight transition countries”. Health economics, Vol. 19, No. 1: 56-74.##Ehsan, A.; et al. (2019). “Social capital and health: A systematic review of systematic reviews”. [available] Continuously at: http://www.elsevier.com/locate/ssmph [2020/3/18].##Hurtado, D.; Kawachi, I.; Sudarsky, J. (2011). “Social capital and self-rated health in Colombia: The good, the bad and the ugly”. Social Science & Medicine, Vol. 72, No. 4: 584-590.##Keyes, C. L. M. (1998). “Social wellbeing”. Social Psychology Quarterly, Vol. 61, No. 2: 121-140.##Kline, R. B. (2015). Principles and practice of structural equation modeling. NewYork: Guilford publication.##Murayama, H.; Fujiwara, Y.; Kawachi, I. (2012). “Social capital and health: A review of prospective multilevel studies”. Journal of epidemiology. 3-9. [available] Continuously at: http://www.elsevier.com/locate/ ssmph [2020/3/18].##Nahapiet, J.; Ghoshal, S. (1998). “Social capital, intellectual capital, and the organizational advantage”. Academy of Mangment Review, Vol. 23, No. 2: 242-266##.Oksanen, T.; et al. (2013). Workplace social capital and health. In: Global perspectives on social capital and health. Kawachi, I.; Takao, S.; & Subramanian, S. V. New York: Springer: 23-63.##Shapiro, A.; Keyes, C. L. M. (2008). “Marital status and social well-being: Are the married always better off”. Social Indicators Research, Vol. 88, No. 2: 329-346##.Shiell, A.; Hawe, P.; Kavanagh, S. (2020). “Evidence suggests a need to rethink social capital and social capital interventions”. Social science & medicine, 257-269.  [available] Continuously at: http://www.elsevier.com/locate/ ssmph [2020/3/18].##Song, L. (2013). “Social capital and health”. In: Medical Sociology on the move. William, C. Cockerham Editor Dordrecht: Springer: 233-257.##Wilkinson, R.; Kawachi, I.; Kennedy, B. P. (1998). “Mortality, the Social Environment, Crime and Violence”. Social Health Illness, Vol. 20, No. 5: 578-597.##Zhang, Y.; Jiang, J. (2019). “Social capital and health in China: Evidence from the Chinese general social survey 2010”. Social Indicators Research, Vol. 142, No. 1: 411-430.##