نوع مقاله : مقاله ترویجی
نویسنده
دکترای تاریخ ایران بعد از اسلام، مدرس دانشگاه بیرجند
چکیده
علم کلام یکی از علوم مهم اسلامی است که برای درک و فهم عقاید دین اسلام پدید آمده است. متکلمین در مناظرات و مباحث کلامی به منظور دفاع از عقاید خود و غلبه بر حریف، به دانشها، مهارتها و روشهای خاصی نیاز دارند. میان عرفان و علم کلام نیز پیوندی تنگاتنگ وجود دارد و برخی از متکلمان از قابلیتهای مضامین عرفانی برای دستیابی به اهداف دانش خویش بهره بردهاند. نحوه کاربست مضامین عرفانی در کلام، از جمله مباحث درخور توجهی است که کمتر بدان پرداخته شده است؛ از اینرو، انجام مطالعات موردی در این حوزه و بررسی کار متکلمینی که از این رویکرد بهره گرفتهاند، میتواند در شناخت این رویکرد مفید فایده باشد. مقاله حاضر با تأکید بر یکی از آثار کلامی علمای شیعه (محمدحسن هردنگی) در نظر دارد که ضمن تحلیل و بررسی رویکردهای عرفانی و جایگاه آن در مباحث کلامی، شاخصههای این رویکرد و نقش آن را در تلطیف و تأثیرگذاری مباحث کلامی مورد ارزیابی قرار دهد. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که هردنگی در کتاب خود (تأملات کلامیه) از این رویکرد به کرّات در مباحثی چون طرق معرفت، ذات و واجبالوجود بهره برده و در کاربرد این مفاهیم، رویکرد کلامی- عرفانی و رویکرد تاریخی را با هم تلفیق کرده است. استنادات حدیثی، بویژه احادیثی که متضمن معانی عرفانی است نیز از ویژگیهای سبکی مؤلف محسوب میشود که در تلطیف و تفهیم مباحث کلامی بسیار مؤثر بوده است.
کلیدواژهها
عنوان مقاله [English]
The Application of Mysticism Statements in the Theological Reflections of Mullah Mohammad Hassan Herdengi
چکیده [English]
There is close relationship between mysticism and speech and some talkers use capability of mysticism themes for obtaining their knowledge purposes. Application of mysticism statements in speech is a main issue which is not examined thoroughly. So performing case studies in this realm and examining the activities of talkers used this approach can be helpful in detecting this approach. The current research concentrates on one of speech works of Shia scientists considers analysis and survey of mysticism approaches and their position in speech issues in order to evaluate the factors of this approach and its role in effectiveness and intricacy of speech issues. Findings of this research indicates that we can use Herdengi’s approach in speech thoughts frequently in issues like cognition ways, essence and self-existent and combined application of these concepts between mysticism-speech and historical approach. Documents of Herdengi narrations especially related to mysticism meanings are among his stylish traits. The results of this research indicate that this style of author is so effective in intricacy and effectiveness of speech issues
کلیدواژهها [English]
- Mohammad Hassan Herdengi
- Speech
- Mysticism Approach
- Speech Thoughts