نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی و مربی گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه بیرجند

چکیده

آموزش در هر جامعه‌ای چندین نقش کلیدی ایفا می‌کند از یک سو میراث فرهنگی را زنده نگه می‌دارد و سبب انتقال آن می‌شود از سوی دیگر می‌تواند عمل تغییر و تحول باشد. آموزش می‌تواند با گزینش و جهت دهی استعدادها برای آینده زمینه‌سازی کند. با توجه به نقش محوری آموزش، کسانی که در عرصه‌ی آموزشی و تحقق کارکردهای نظام آموزشی فعالیت می‌کنند، از جایگاه ویژه‌ای در انتقال و حفظ میراث فرهنگی و تغییرپذیری اجتماعی برخوردارند. مقاله پیش رو به بررسی نقش یکی از فعالان عرصه‌ی آموزش به نام محمدادیب اختصاص دارد. او در نوجوانی در مدرسه علمیه جعفریه قاین به مطالعه علوم ادبی فارسی و عربی معمول زمان خود پرداخت و با تیزهوشی خاصی که داشت، خوشه­چینی از خرمن دانش علمای این منطقه را سرلوحه کار خود قرار داد. وی با قریحه و استعدادی که داشت با همکاری دیگر معلمان، زمانی هدایت نسل جوان منطقه را آغاز کرد که تا آن زمان کسب علم و دانش فراگیر نشده بود. ادیب که از او به عنوان بنیان­گذار اداره فرهنگ قاین یاد می­شود، در زمان تصدی مسئولیت این اداره، با چالش بزرگی چون تخریب مدرسه طلاب روبه­رو شد. وی از معدود کسانی بود که از طرف وزارت معارف، اوقاف و صنایع مستظرفه به دریافت نشان درجه دو علمی نایل گردید. ثمره سال­ها خدمات آموزشی ادیب، اندیشمندانی فرهیخته بودند که هر کدام از آنها در جایگاه خود، نامی از خویش بر جای گذاشتند. این پژوهش می کوشد تا جایگاه محمد ادیب را در نظام آموزش و پرورش قاین را مورد واکاوی قرار دهد.

کلیدواژه‌ها

-         آیت­الله سیدحسن مصطفوی (1394). [پیوسته] قابل دسترس در:
-     استاد محمد ادیب؛ معروف به شیخ­محمد مدیر (1382). آموزش و پرورش قاینات از آغاز تاکنون (ویژه­نامه گرامی­داشت روز معلم).##-تاریخچه آموزش و پرورش نوین قاین، داستان اولین دبستان قاین (1393). [پیوسته] قابل دسترس در: [29/2/1398] http://www.tanineqayenat.ir/post/911##دکتر سیدکاظم للهی (1396). [پیوسته] قابل دسترس در:
-         راشد محصل، محمدرضا (1382). جستاری در تاریخ، فرهنگ و آموزش نوین بیرجند. بیرجند: مدیریت میراث فرهنگی بیرجند؛ رزقی.## راشد محصل، محمدرضا (1388). از شوکتیتا دولتی: جستارهایفرهنگی درباره­ی شرق ایران. تهران: هیرمند.##رجبی، نجیب­ا... (1384). تاریخ و جغرافیای شهرستان قاینات (توانمندی­ها و استراتژی­های توسعه). تهران: شهرآشوب.## رجبی، نجیب­ا... (1395). "آموزش و پرورش قاینات صدساله شد". [پیوسته] قابل دسترس در:
-         رجبی، نجیب­ا... (1398). هویت­های شهر قاین. به اهتمام شهرداری و شورای اسلامی شهر قاین (دوره پنجم). قاین: اکبرزاده.##رجبی، نجیب­ا...؛ رجبی، میثم (1390). تاریخ و مشاهیر قاینات. تهران: شهرآشوب.##فاضل قاینی نجفی، علی (1386). ستارگان فروزان در شناخت علمای قاینات و قهستان. قم: آل فاضل.##گفت‌وگو با خانم فاطمه­رباب مؤمنی، معلم سال‌های دور قاین (1394). گردآورنده شهاب قوی. [پیوسته] قابل دسترس در:
-         متولی حقیقی، یوسف (1384). تاریخچه آموزش و پرورش نوین خراسان از آغاز تا انقلاب اسلامی. مشهد: مرندیز.##ناصح، محمدامین (1395). دولت یاد: تاریخ محلی بیرجند در آغاز سده معاصر (به روایت میرزا ذبیح­الله ناصح). تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.##ناصح، محمدامین؛ میری، محمدرضا (1392). از شوکتیه تا دانشگاه بیرجند (1356-1286ش.): با رویکردی به زمینه­های استقرار آموزش نوین در ایران. تهران: فکر بکر.##
-        نقوی، سیدمحمدتقی (1386). "زندگی سیدمحمدتقی نقوی به قلم خودش". [پیوسته] قابل دسترس در:
مصاحبه­ها
-        ادیب، محمدرضا، تاریخ مصاحبه 7/2/1398##-مصطفوی، سیدجواد، تاریخ مصاحبه 18/2/1398##مظلوم­زاده، بی­بی عصمت، تاریخ مصاحبه 23/3/1398##