نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جامعه شناسی دانشگاه بیرجند

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد دانش اجتماعی مسلمین دانشگاه بیرجند

چکیده

مشارکت دینی مهم ترین رکن تشکیل دهنده سرمایه ی اجتماعی و یکی از مفاهیم کلیدی جامعه شناسی دین است. مشارکت دینی در کشور ایران که اکثریت مسلمان و شیعه هستند امری بسیار مطلوب و ارزشمند می باشد و آیه های قرآن بر آن تأکید فراوان دارد. ولی با وجود سفارش های زیاد دین مبین اسلام در دهه های اخیر تحقیق های انجام شده درکشور و احساس های عمومی افراد جامعه نشانگر آن است که مشارکت دینی مردم ایران در مقایسه با اوایل انقلاب کاسته شده است و این کاهش در قشر جوان بیشتر از اقشار دیگر جامعه مشاهده می شود. این سؤال در ذهن محقق به وجود می آید که چرا با وجود این که جوانان ما از زمان کودکی با مشارکت دینی، آشنا می شوند و در مراکز آموزش و پرورش، رسانه های ارتباط جمعی و خانواده این امر مورد توجه قرار می گیرد؛ باز هم جوانان ما آن چنان که باید به بعضی از اشکال مشارکت دینی اهمیت نمی دهند و پایبندی جوانان در عمل به مشارکت دینی در حد مورد انتظار نیست. لذا هدف از انجام این تحقیق بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر مشارکت دینی جوانان بخصوص دانشجویان دانشگاه بیرجند می باشد. روش این پژوهش، کمی و ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه محقق ساخته است. جامعه آماری این پژوهش دانشجویان دانشگاه بیرجند در سال تحصیلی 95- 94 است، که تعداد آنها 9564 نفر می باشد؛ از بین این جامعه آماری موجود برطبق فرمول کوکران، نمونه ای به حجم 312 نفر با شیوه نمونه گیری تصادفی طبقه بندی متناسب انتخاب شده است. همچنین با به کارگیری ضریب همبستگی اسپیرمن، کی دو، رگرسیون چند گانه به روش Enter و روش تحلیل مسیر، روابط بین متغیرها ارزیابی شده  است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که متغیر ملاک یعنی مشارکت دینی با متغیرهای ارزش های دینی، استفاده از رسانه های جمعی، پایگاه اقتصادی- اجتماعی خانواده و اعتماد اجتماعی رابطه معنی داری دارد. همچنین تحلیل چندمتغیری نشان می دهد که متغیرهای ارزش های دینی، اعتماد اجتماعی، پایگاه اجتماعی- اقتصادی خانواده و استفاده از رسانه های جمعی به ترتیب بیشترین تأثیر را بر متغیر ملاک دارند. نتایج این پژوهش هم سو با نظریه های پاتنام، اینگلهارت و نوریس است.
 
 

کلیدواژه‌ها

- آزاد ارمکی، تقی؛ زارع، مریم (1387). "دانشگاه، مدرنیته و دینداری". پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی، ویژه نامه پژوهش های اجتماعی، سال هشتم ، ش 28 (بهار و تابستان): 133-160.##- آزاد ارمکی، تقی؛ غیاثوند، احمد (1381). "تحلیل جامعه شناختی وضعیت دینداری جوانان با رویکرد بی شکلی دین ورزی". پژوهش نامه دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، دوره سی و پنج، ش 35 (پاییز):117-148.##- احمدی، سیروس؛ کارگر، سعید (1392). "بررسی نگرش زنان به مشارکت ورزشی و عوامل اجتماعی- روانی مؤثر بر آن". مجله جامعه شناسی کاربردی، دوره پنجاه و دو ، ش 4 (زمستان): 189-210.##- ازکیا، مصطفی؛ غفاری، غلامرضا (1380). "بررسی رابطه اعتماد و مشارکت اجتماعی در نواحی روستایی شهر کاشان". فصلنامه علوم اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، دوره نهم، ش 17 (بهار و تابستان): 3-31.##- افشانی، علیرضا، و دیگران (1390). "رابطه دینداری با سرمایه اجتماعی در شهر نجف آباد". فصلنامه علمی-پژوهشی رفاه اجتماعی، سال دوازدهم، ش 44 (زمستان): 284-259##.- اعظم آزاده، منصور؛ توکلی، عاصفه (1386). "فردگرایی، جمع گرایی و دینداری". فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، دوره سوم، ش9 (پاییز): 101-125.##- اینگلهارت، رونالد (1382). تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته صنعتی. ترجمه مریم وتر. تهران: نی.##- اینگلهارت، رونالد؛ نوریس، پیپا (1389). مقدس و عرفی، دین و سیاست در جهان. مترجم مریم وتر. تهران: کویر.##- بودون، ریمون (1385). فرهنگ انتقادی جامعه شناسی. ترجمه عبدالحسین نیک گوهر. تهران: امیرکبیر.##- بهار، مهری؛ رحمانی، سحر (1391)."بررسی شکاف نسلی به لحاظ وضعیت دینداری دو نسل دهه 50 و 70 (با تأکید به بعد مناسکی)". فصلنامه جامعه شناسی مطالعات جوانان، سال سوم، ش 6 (تابستان): 9-36.##- بیرو، آلن (1370). فرهنگ علوم اجتماعی. ترجمه باقر ساروخانی. تهران: کیهان.##- بیانی، حسنات (1394)."تأثیر مناسک دینی جمعی بر رشد معنویت فرد".[پیوسته] قابل دسترس در:
http://razavi.aqr.ir/Portal/Home/ShowPage.aspx?Object=Search&CategoryID=be0d82b   ##[29/7/1394]
- پاتنام، رابرت (1392). دموکراسی و سنت های مدنی. ترجمه محمدتقی دلفروز. تهران: جامعه شناسان.##- پوریانی، محمدحسین (1387)."تحلیل جامعه شناختی نظام ارزشی دین اسلام". فصلنامه علمی- پژوهشی علوم اسلامی، سال سوم، ش12 (پاییز): 55-74.##- توسلی، غلامعباس؛ مرشدی، ابوالفضل (1385). "بررسی سطح دینداری و گرایش های دینی دانشجویان". مجله جامعه شناسی ایران، دوره هفتم، ش 6 (زمستان): 96-118.##- جواهری، فاطمه؛ بالاخانی، قادر (1385). "رسانه جمعی و اعتماد: بررسی تأثیر رسانه های جمعی بر اعتماد اجتماعی (مطالعه موردی: شهروندان تهرانی)". مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی، سال سوم، ش7 (بهار و تابستان):1-29.##- ربانی، رسول؛ طاهری، زهرا (1387)."تبیین جامعه شناختی میزان دینداری و تأثیر آن بر سرمایه اجتماعی در بین ساکنان جدید بهارستان اصفهان". مجله علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، سال پنجم، ش 2 (پاییز و زمستان):91- 129.##- ساروخانی، باقر (1370). دایره المعارف علوم اجتماعی. تهران: کیهان.##- سراج زاده، حسین (1383). چالش های دین و مدرنیته: مباحثی جامعه شناختی در دینداری و سکولار شدن. تهران: طرح نو.##- سراج زاده، حسین؛ پویافر، محمدرضا (1386). "مقایسه تجربی سنجه های دینداری: دلالت های روش شناسانه کاربرد سه سنجه در یک جمعیت". مجله جامعه شناسی ایران، دوره هشتم، ش 4 (زمستان): 37-70.##- سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس؛ حجازی، الهه (1382). روش های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: آگه.##- شایگان، فریبا (1389). تبیین جامعه شناختی مشارکت مردم در مساجد. تهران: جامعه شناسان.##- غفاری، غلامرضا؛ نیک بین صداقتی، فاطمه (1391). "مشارکت فرهنگی زنان و رفاه خانواده در بین زنان خانه دار منطقه 9 شهر تهران". فصلنامه علمی- ترویجی جامعه، فرهنگ و رسانه، سال اول، ش 2 (بهار): 83 -94.##- فرجی، مهدی؛ کاظمی، عباس (1388). "بررسی وضعیت دینداری در ایران". فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره دوم، ش 6 (تابستان): 79- 95.##- فیلد، جان (1385). سرمایه اجتماعی. ترجمه احمدرضا اصغرپور. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.##- کازنو، ژان (1356). جامعه شناسی وسایل ارتباط جمعی. ترجمه باقر ساروخانی و منوچهر محسنی. تهران: سروش.##- موسوی، طاهر (1391). درآمدی بر مشارکت اجتماعی. تهران: جامعه شناسان.##- موسوی، زهرا؛ موسوی، رفیع؛ حیدری، حسین (1390)."بررسی میزان پای بندی به مناسک و رفتارهای دینی و عوامل مؤثر بر آن مورد مطالعه دانش آموزان شهر زنجان". مجله تخصصی جامعه شناسی، سال اول، ش 1 (بهار): 149-173.##- همیلتون، ملکم (1377). جامعه شناسی دین. ترجمه محسن ثلاثی. تهران: تبیان.##
-Frerking, K. (1965). "Religious Participation of Lutheran Students".Journal Review of Religious Research, Vol. 6, No. 3:153-162.##-Mueller, C.; Johnson,  w. (1975). "Socioeconomic Status and Religious Participation". Journal American Sociological Review, Vol. 40, No. 6: 785-800.##-Putnam, R. D. (1995)." Bowling Alone: America’s declining social capital". Journal of Democracy,No. 6: 65-78.##- Putnam, R. D. (2000). Bowling Alone: the collapse and revival of American community. New York: Simon and Schuster.##- Putnam, R. D. (2002). Democracies in Flux: TheEvolution of Social Capital in Contemporary society (Edited).Oxford: Oxforduniversity Press.##