نویسندگان

1 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه خوارزمی

3 عضو هیأت علمی گروه جغرافیا دانشگاه بیرجند

4 کارشناس ارشد مهندسی کشاورزی(زراعت) و مسؤول مطالعات اداره کل امور عشایر

5 کارشناس ارشد مهندسی کشاورزی(توسعه کشاورزی) و مدیرکل امور عشایر.

چکیده

یکی از راهبردهای توسعه­ساز در متن جامعه عشایری، اسکان است. کانون آواز در شهرستان درمیان به عنوان یکی از کانون­هایی است که بخشی از عشایر خراسان جنوبی در ابتدا به طور خودجوش در آن اسکان یافته­اند. در این مقاله سعی شده است تا به بررسی تحولات اقتصادی – اجتماعی جامعه عشایری پس از اسکان اشاره شود و در آن، با رویکردی توصیفی – تحلیلی و مبتنی بر دو روش اسنادی و پیمایشی به مطالعه عشایر اسکان یافته پرداخته شد. جامعه مورد مطالعه مشتمل بر 150 خانوار عشایری ساکن در کانون آواز بوده که از میان آنان تعداد 85 خانوار با کمک فرمول کوکران به عنوان حجم نمونه تعیین و از روش نمونه­گیری تصادفی ساده، انتخاب شدند. ضریب پایایی پرسش­نامه مورد استفاده به کمک روش تصنیف 86/0 به دست آمد. یافته­ها نشان داد علی­رغم بهبود در شاخص­های کلان اقتصادی و اجتماعی، در بعد اقتصادی دسترسی به غذا، دارای بیشترین تحولات مثبت بوده است اما پارامترهایی هم­چون درآمد و پس­انداز رشد قابل ملاحظه­ای نداشته است. در بعد اجتماعی نیز شاخص باسوادی جامعه ارتقاء یافته اما به لحاظ کیفیت و کاربردی نمودن آن، تحول چشمگیری نمی­توان یافت. به­علاوه اسکان در بعد جریان فضایی جمعیت به سکویی برای مهاجرت جوانان به کانون­های شهری تبدیل شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Settlement and the economic-social development of tribes' community (The Inhabitant Tribes Family at Avaz Club in Darmian County)

نویسندگان [English]

  • Behnaz Nejati 1
  • Mohammad Hojipour 2
  • Javad Mikaniki 3
  • Mohammad Taher Mesinai Nejad 4
  • Mohammad Ebrahim Ebrahimi 5

1 MA in Geographical science and in Rural planning

2 Undergraduate PhD In Geographical science and in Rural planning, Kharazmi University

3 Javad Mikaniki (PhD) Faculty Member of the Geography Department of Birjand University

4 .MA in Agricultural studies (cultivating) manager of department of the tribes affairs studies

5 MA in Agricultural studies (agricultural development) head manager of the department of the tribes affairs

چکیده [English]

Settlement is one of the developmental strategies in tribes’ community. The Inhabitant Tribes Family at Avaz Club in Darmian County is one of the clubs that at the first time, some southern khorasan tribes have inhabitated automatically in it. In this paper, we have tried to present the economic – social transformation and investigation in the tribes' community after their settling and to study the condition of the settled tribes with descriptive –analytic method based on the two methods such as document – measurement. The studied community number included 150 inhabitant tribes family at Avaz club that among them about 85 families was specified and was measured by Cookaran formula as a volume and were selected by simple casual sampling. Perpetual struck or asking by Tasnif method was measured 86%. Results showed that in spite of the improving of the economical and social macro indexes and from economical dimension of food availability, the most positive progresses has been acquired but the other parameters like savings and incomes didn’t gain remarkable grows. Also from social dimension, the literacy index has been progressed but there is not any valuable progress from qualitative and functional aspect. In addition, the settlement in dealing with the aspects of population transformation, turned as a platform to the migration of the young people to the centers of the big cites.    

کلیدواژه‌ها [English]

  • Development of tribes
  • Settlement
  • Inhabitant Tribes Family at Avaz Club. Darmian
آسایش، حسین (1374). راهنمای تحقیق روستاهای ایران. تبریز: دانشگاه تبریز.##2- ازکیا ، مصطفی؛ غفاری، غلامرضا (1388). توسعه روستایی با تأکید بر جامعه روستایی ایران. تهران: نشر نی.##3-افشار سیستانی، ایرج (1374). ایل­ها، چادرنشینان و طوایف عشایری ایران. تهران: آگاه.##4- امان­اللهی، اسکندر(1367). کوچ نشینی در ایران. تهران: آگاه.##5- ایروانی، محمد­رضا (1385). "سنجش میزان گرایش­های خانوارهای عشایری در زمینه اسکان و مشکلات موجود (بررسی موردی: عشایر عرب جرقویه)". جهاد، شماره 274 (آذر و دی): 43 - 62.##6- بخشنده نصرت، عباس (1373). "سامان دهی تیپ­های معیشت عشایر کوچنده". تحقیقات جغرافیایی، شماره 35 (زمستان): 86 - 102.##7- بهشتی، محمدباقر (1377). "دیدگاه عشایر آذربایجان شرقی در مورد کوچ و اسکان".  مجله زبان و ادبیات، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تبریز، شماره 166 (بهار): 83 – 114.##8- حسینی ابری، حسن (1373). "مروری بر منطقه کوهرنگ در رابطه با اسکان". تحقیقات جغرافیایی، شماره 35 (زمستان): 62 - 75.##9- حیاتی، داریوش (1385). "تحلیلی بر پیامدها و راهکارهای گزیده شده اسکان عشایر در ایران با نگرشی بر تجربه به دشت بکان فارس". مجله مطالعات اجتماعی ایران، شماره 1 (بهار): 67 - 99.##10- دهقانیان، سیاوش؛ کهنسال، محمد­رضا (1379). "بررسی اقتصاد تولید عشایر خراسان".  اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال هشتم، شماره 75 (بهار): 75 - 106.##11- سرگی یویچ ایوانف، میخائیل (1385). عشایر جنوب: عشایر فارس، قشقایی، خمسه، کهگیلویه، ممسنی. ترجمه کیوان پهلوان و معصومه داد. تهران: آرون.##12- شاطری، مفید؛ حجی­پور، محمد (1390). "اثرات اقتصادی– اجتماعی طرح­های اسکان بر جوامع عشایری: مطالعه موردی شهرک نازدشت سربیشه در استان خراسان جنوبی". فصلنامه جغرافیای انسانی گرمسار (نگرش­های نو در جغرافیای انسانی)، سال سوم، شماره 2 (بهار): 17 - 29.##13- صیدایی، اسکندر (1377). "توسعه پایدار جامعه عشایری ایران در آینده: چارچوب نظری، استراتژی­های توسعه". مجله زبان و ادبیات، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، شماره 13و14 (تابستان و پاییز): 83 - 100.##14- ضیا توانا، محمد حسن؛ توکلی، جعفر (1383). "اسکان یا ادامه کوچروی؟ رویکرد توسعه پایدار به آینده عشایر". جغرافیا، شماره 3 (پاییز و زمستان): 67 – 87.##15- طبیبی، حشمت الله (1371). جامعه شناسی و مردم شناسی ایلات و عشایر. تهران: دانشگاه تهران.##16- عبداللهی، محمد (1386). "اسکان عشایر و توسعه حیات اجتماعی آنان در ایران (مطالعه موردی: طایفه­وری علی نظر در استان ایلام)". نامه علوم اجتماعی، شماره 32 (زمستان): 19 – 53.##17- عزیزی، پروانه (1387). بررسی ساختار اجتماعی اقتصادی ایل شاهسون. تهران: قومس.##18- فیروزان، توحید (1362). ترکیب و سازمان ایل­ها و عشایر ایران، در: مجموعه کتاب آگاه (ایلات و عشایر). تهران: آگاه.##19- کفیل زاده، فرخ؛ اسمعیلی­زاده، علی؛ سیدان، مهدی (1381). "اقتصاد تولید بخش دامداری عشایر کوچنده و اسکان یافته (مطالعه موردی: ایل کرد)". اقتصاد کشاورزی و توسعه، شماره 38 (تابستان): 201 - 223.##20- لطفی پور، محمد رضا؛ صابریان، علیرضا (1382). "بررسی وضعیت اقتصادی – اجتماعی عشایر شهرستان شیروان و ارائه راهکارهای مناسب جهت ساماندهی به زندگی آنان". تحقیقات جغرافیایی، شماره 69 (تابستان): 133 – 152.##21- مرکز آمار ایران (1387). نتایج سرشماری اجتماعی اقتصادی عشایر کوچنده کشور. درگاه ملی آمار، ریاست جمهوری معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی. تهران: مرکز آمار ایران.##22- مشیری، رحیم (1385). جغرافیای کوچ نشینی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت).##23- منصوری، مسعود (1381). "بررسی مقایسه­ای زمینه­های اقتصادی تولید در گروه­های عشایری و گرایش آنان به تغییر و تحول در شیوه­ی تولید". فصلنامه علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، سال نوزدهم، شماره اول، پیاپی 37، (زمستان): 60 – 72.##24- نواب­نیکو، مهتاب (1390). "اشتغال و کارآفرینی، مرکز امور زنان و خانواده ریاست جمهوری". [پیوسته]. قابل دسترسی در:
http://www.women.gov.ir/pages/content.php?id=4006
25- Lehmann, David/ (1979). Developmen: Four eritiocal studies, Frank Cass, London. (3/9/1391 ).##