مقاله پژوهشی
ادبیات عامیانه و فرهنگ مردم خراسان
علی اکبر افراسیاب پور؛ زیبا اسماعیلی؛ ام لیلا بابایی
چکیده
نقش زنان در داستانهای عامیانه، جایگاه اجتماعی زنان در فرهنگ عمومی مردم هر منطقه را آشکار میکند. مقاله حاضر با هدف بررسی نقش و شخصیت زنان در داستانهای عامیانه کرمانجی خراسان نگاشته شدهاست. در این پژوهش بیست و شش داستان کرمانجی خراسان گردآوری و با رویکردی توصیفیـ تحلیلی تجزیهوتحلیل شدهاست. در این داستانها، شخصیتهای ...
بیشتر
نقش زنان در داستانهای عامیانه، جایگاه اجتماعی زنان در فرهنگ عمومی مردم هر منطقه را آشکار میکند. مقاله حاضر با هدف بررسی نقش و شخصیت زنان در داستانهای عامیانه کرمانجی خراسان نگاشته شدهاست. در این پژوهش بیست و شش داستان کرمانجی خراسان گردآوری و با رویکردی توصیفیـ تحلیلی تجزیهوتحلیل شدهاست. در این داستانها، شخصیتهای فعال و منفعل زن بررسی شدهاند. زنان با شخصیتهای فعال مثبت با صفتهای مقاومت، جنگاوری، خردمندی، پاکدامنی، فداکاری با قبول ازدواج نامتعارف، حافظ زندگی مشترک، مدافع همسر یا خواستگار در برابر پدر، تغییردهنده سرنوشت، سازنده زندگی آرمانی، وابسته و شیفته فرزندان و ... معرفی شدهاند. زنان با شخصیتهای فعال منفی، اغلب نقشهایی چون نامادری، خواهر، زنعمو و مادرشوهر دارند. شخصیتهای منفعل زن نیز با صفت تسلیم در برابر خواست همسر و سرنوشت شوم معرفی شدهاند یا جایزهای برای قهرمان هستند. در این داستانها شخصیت فعال مثبت مرد نوزده درصد و زن هفده درصد است. شخصیتهای فعال منفی مرد ده درصد و زن، هفت درصد است. شخصیتهای منفعل مرد 20% و زن 15% است. با توجه به کمتربودن جمعیت زنان منفی نسبت به مردان منفی و زنان منفعل نسبت به مردان منفعل، می‌توان نتیجهگیری کرد که در فرهنگ خراسان شمالی، زنان جایگاهی برابر با مردان دارند.
مقاله پژوهشی
زبان شناسی
جلیل اله فاروقی هندوالان؛ سیده ناهید حسینی
چکیده
در پژوهش پیشِرو، محتوای آن دسته از کارآواهای خراسان جنوبی در حوزه کشاورزی که به ابزارها و مراحل مختلف کاشت، داشت و برداشت محصولات عمده خراسان جنوبی از جمله گندم، جو، زرشک و زعفران اشاره دارد، بررسی میشود. وجهی از گفتمان که آن را معادل با کاربرد زبان در محیط اجتماعی و واقعی میداند مبنا قرار گرفته است. در کارآواهای خراسان جنوبی، ...
بیشتر
در پژوهش پیشِرو، محتوای آن دسته از کارآواهای خراسان جنوبی در حوزه کشاورزی که به ابزارها و مراحل مختلف کاشت، داشت و برداشت محصولات عمده خراسان جنوبی از جمله گندم، جو، زرشک و زعفران اشاره دارد، بررسی میشود. وجهی از گفتمان که آن را معادل با کاربرد زبان در محیط اجتماعی و واقعی میداند مبنا قرار گرفته است. در کارآواهای خراسان جنوبی، نمود ابزارهای کشاورزی سنتی مشهود است؛ "منگال" (داس) مهمترین ابزار کار کشاورز با "معشوق" همزادپنداری شده است که زندگی بدون آن ممکن نیست. "ترازو" از ابزارهای دیگری است که در این کارآواها به آن اشاره میشود. مراحل کاشت، داشت و برداشت؛ ازجمله خرمنکوبی و جداکردن کاه از دانه، در کارآواهای مربوط به گندم و جو بازتاب یافته است. درخت "زرشک" در کارآواها همچون زنی تصویرسازی شده است که انتظار باروری و تولید مثل از او میرود؛ ضمن اینکه مراحل مختلف کاشت، داشت و بهخصوص برداشت زرشک؛ از جمله نحوه چیدن، خشککردن، حمل و بازاریابی آن نیز ذکر میشود. گل زعفران به عروسی زیبا تشبیه میشود که کشاورز دست او را میگیرد و از زمین بلند میکند. زمان و فصل مناسب چیدن گل زعفران و همچنین زعفران مرغوب، در این کارآواها آمده است. وجه تمایز عمده پژوهش حاضر از پژوهشهای دیگری که در خصوص کارآواها انجام شده، این است که این تحقیق منحصر به کارآواهایی شده که ابزارآلات و مراحل مختلف کار کشاورزی شامل کاشت، داشت و برداشت محصول، در آنها منعکس شده است.
مقاله پژوهشی
هنر
مجیدرضا مقنی پور؛ سیدجواد ظفرمند
چکیده
مطالعه "فرم"، در آثار و هنرهای مختلف، ملاحظات گونهگونی را میطلبد؛ فرم یک اثر هنری میتواند در قالبهای پرشمار رسانهای و نیز بسترهای اجتماعی و فرهنگی مختلف، هستی متفاوتی را تجربه کند و همین مسئله فرایند موجودیتیافتن فرم را در هنرهای زیبا و کاربردی از یکدیگر متمایز میکند. در این میان، به نظر میرسد مطالعه فرم در هنرهای ...
بیشتر
مطالعه "فرم"، در آثار و هنرهای مختلف، ملاحظات گونهگونی را میطلبد؛ فرم یک اثر هنری میتواند در قالبهای پرشمار رسانهای و نیز بسترهای اجتماعی و فرهنگی مختلف، هستی متفاوتی را تجربه کند و همین مسئله فرایند موجودیتیافتن فرم را در هنرهای زیبا و کاربردی از یکدیگر متمایز میکند. در این میان، به نظر میرسد مطالعه فرم در هنرهای کاربردی، بدون در نظر گرفتن بسترهای فرهنگی جوامع تولیدکننده، فرایندی ناقص است. مسئله اصلی در این پژوهش، بررسی و تحلیل نوع ارتباط اجزای فرمی قالی مناطق خراسان رضوی و جنوبی با بافتار و هویت فرهنگی جوامع تولیدکننده آن است که با هدف شناخت و تفسیر نوع تأثیرگذاری مؤلفههای حاصل از مناسبات و تعاملات فرهنگی و اجتماعی جوامع تولیدکننده قالی در این مناطق بر ویژگیهای فرمی محصول تولیدی انجام میگیرد. نوع پژوهش توصیفیـ تحلیلی است که اطلاعات مورد نیاز آن با روشهای کتابخانهای و میدانی (مشاهده و مصاحبه) جمعآوری شدهاست. تجزیهوتحلیل اطلاعات با استفاده از روشهای "کمّیسازی نوع سوم" و "تحلیل خوشهای" بهعنوان شیوههایی کارآمد در مطالعات فرهنگی انجام گرفتهاست. نتایج این پژوهش ضمن ارائه تصویری روشن از نوعِ پراکنش و خوشهبندی شاخصههای فرمی قالیهای مورد مطالعه و نیز مؤلفههای فرهنگی جوامع تولیدی این محصول، نوع ارتباط و جهتگیریهای مختلف شاخصههای فرمی قالی نسبت به هویت فرهنگی و سبک زندگی این جوامع را آشکار میسازد؛ از جمله تأثیرپذیری مستقیم و غیرمستقیم شاخصه های فرمی قالی از سبک زندگی و بافتار فرهنگی، بویژه در جوامع تولیدی که وابستگی بیشتری به جغرافیا و محیط طبیعی دارند.
مقاله پژوهشی
ادبیات و علوم انسانی
سکینه گریوانی؛ فریده داودی مقدم
چکیده
در طول تاریخ زندگی بشر، ادبیات نقش مؤثری در راه شناخت و ابعاد هنری هستی وی داشته است. از جملۀ این نقشها، نقش و کارکرد زیبایی شناسانۀ ادبیات است. در این پژوهش، به روش توصیفی – تحلیلی، آثاری چون دیوان جعفرقلی زِنگلی؛ دیوان عارف بجنوردی؛ پرنده لای کاغذ و زیتون اثر اباصلت رضوانی، دو اثر منظوم محمودرضا اکرامیفر: دریا تشنه است و اجازه ...
بیشتر
در طول تاریخ زندگی بشر، ادبیات نقش مؤثری در راه شناخت و ابعاد هنری هستی وی داشته است. از جملۀ این نقشها، نقش و کارکرد زیبایی شناسانۀ ادبیات است. در این پژوهش، به روش توصیفی – تحلیلی، آثاری چون دیوان جعفرقلی زِنگلی؛ دیوان عارف بجنوردی؛ پرنده لای کاغذ و زیتون اثر اباصلت رضوانی، دو اثر منظوم محمودرضا اکرامیفر: دریا تشنه است و اجازه هست که بگویم دوستت دارم مورد بررسی قرار میگیرد. هدف نگارندگان تبیین و تحلیل ساختارهای بلاغی و زیباشناسانه در اشعار دارای مضامین پایداری آنهاست. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد عارف بجنوردی، به سبک خراسانی و در قالب زبانی فاخر و سنجیده و مضمونهایی عاشقانه به ماجرای عاشورا، سرشار از صور خیال و آموزههای عرفانی، دَین خود را نسبت به شهیدان کربلا با زیبایی تمام ادا میکند. اکرامیفر در زبانی ساده، سلیس و بی‌پیرایه و مردمی، روایت دلدادگیهایش به اهل بیت و انتقادهای ظریف و ملایم اجتماعی خویش را ابراز می‌دارد. اباصلت رضوانی با انتخاب سبک هندی و بهکارگیری در حد اعتدال ظرافت‌ها و باریکاندیشیهای این سبک و جعفرقلی زنگلی در قالب و زبانی کرمانجی به روشنگری همزبانهایش میپردازند. شگردهای برجسته بلاغی او در چهار حوزه قرار دارد؛ نخست قالب شعری، دوم ایجاز و روانی و سادگی زبان، سوم تلفیق عرفان و مضامین عرفانی در شعر که تا پیش از آن در میان اشعار این گویش تنها جنبه زمینی داشت و چهارم آوردن اشعاری در چهار زبان.
مقاله پژوهشی
تاریخ
الهام ملک زاده؛ سمیه پورسلطانی
چکیده
جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران، یکی از نخستین مؤسسات خیریه در ایران است که نخستین تلاشها برای شکلگیری آن به دوره قاجار بازمیگردد. این جمعیت در بخشهای مختلف خدماتی، درمانی، آموزشی، اجتماعی و فرهنگی، درون مرزی و برون مرزی با هدف تسکینبخشیدن به آلام انسانها، برقراری صلح پایدار و همچنین حمایت از سلامت انسانها بدون درنظرگرفتن ...
بیشتر
جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران، یکی از نخستین مؤسسات خیریه در ایران است که نخستین تلاشها برای شکلگیری آن به دوره قاجار بازمیگردد. این جمعیت در بخشهای مختلف خدماتی، درمانی، آموزشی، اجتماعی و فرهنگی، درون مرزی و برون مرزی با هدف تسکینبخشیدن به آلام انسانها، برقراری صلح پایدار و همچنین حمایت از سلامت انسانها بدون درنظرگرفتن هیچگونه تبعیض میان آنها عمل میکند. در مورد تاریخچه شیر و خورشید در ایران پژوهشهای محدودی صورت گرفته است که البته بر خراسان متمرکز نبودهاند. مقاله حاضر به شیوه توصیفیـ تحلیلی میکوشد تا ضمن بیان پیشینه شکلگیری جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران، اقدامات و فعالیتهای آن را در خراسان تبیین کند. یافتههای پژوهش حاضر حاکی از آن است که جمعیت شیر و خورشید در حمایت از فقرا، امدادرسانی به بازماندگان بلایای طبیعی، مبارزه با بیماریها، نگهداری و آموزش کودکان یتیم، تأسیس شیرخوارگاهها و درمانگاههای عمومی، ارائه خدمات درمانی رایگان و امدادرسانی به افراد جنگزده فعال بوده است.
مقاله پژوهشی
هنر اسلامی
ملیکا یزدانی؛ فرهاد خسروی بیژائم
چکیده
حرم مطهر رضوی با داشتن کاشی‌نگاری‌های بسیار زیبا در ادوار گوناگون، به گنجینه‌ای پربار در دنیای اسلام بدل گردیده است. دیوارها، سردرها، ایوان‌ها و ایوانچه‌های صحن‌های عتیق و نو واقع در مجموعه حرم، با کاشیهای بی‌نظیری از دوره قاجار، آراسته شدهاست. از آنجا که تاکنون به طور اختصاصی به نقوش به‌کاررفته در کاشی‌نگاری دوره قاجار ...
بیشتر
حرم مطهر رضوی با داشتن کاشی‌نگاری‌های بسیار زیبا در ادوار گوناگون، به گنجینه‌ای پربار در دنیای اسلام بدل گردیده است. دیوارها، سردرها، ایوان‌ها و ایوانچه‌های صحن‌های عتیق و نو واقع در مجموعه حرم، با کاشیهای بی‌نظیری از دوره قاجار، آراسته شدهاست. از آنجا که تاکنون به طور اختصاصی به نقوش به‌کاررفته در کاشی‌نگاری دوره قاجار در حرم پرداخته نشده، از این‌رو در این پژوهش، منتخبی از کاشیهای قاجاری در حرم امام رضا (ع) با هدف شناخت و دسته‌بندی مضمون نقوش کاشیکاری به شیوه هفت‌رنگ در صحن‌های عتیق و نو مورد مطالعه قرار گرفته است. برای رسیدن به این اهداف، دو پرسش مطرح است. نخست اینکه چه نوع نقوشی در تزیینات کاشیهای هفت رنگ این بنا به‌کاررفته‌است؟ دوم این که نقوش از نظر موضوعی چه مفاهیمی را دنبال می‌کنند؟ این مقاله، دستاورد پژوهشی است که از جنبه ماهیت و روش، توصیفی ـ تحلیلی و شیوه برخورد با موضوع، موردکاوی بوده است. با مطالعه ویژگیهای کاشی‌نگاری دوره قاجار و سپس مطالعه میدانی طرح های کاشیهای حرم، مشخص شد که نقوش تزیینی به‌کار رفته در کاشیهای دوره قاجار در حرم شامل نقوش گلدانی و کاسه‌بشقابی، اسلیمی و ختایی، انسانی، حیوانی، منظره‌پردازی و کتیبه‌نگاری است. همچنین، تنوع بالای نقوش نشان میدهد که کاشی‌نگاران از ویژگی‌ها و قابلیت‌های نقوش پیکره‌ای در جهت کاربرد در مکانی مقدس بهره برده تا هویتی جدید متناسب با تغییرات جهان بیرونی قاجار خلق کنند.
