نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا دانشگاه بیرجند

2 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه بیرجند

3 استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه بیرجند

چکیده

یکی از مهم ترین نیازهای توسعه روستایی، مسکن روستایی است که در سال های اخیر سیاست های بهسازی و نوسازی مسکن برای بهبود وضعیت مساکن روستایی اجرا شده است. در تحقیق حاضر، به بررسی نقش اعتبارات بهسازی مسکن در بهبود کیفیت زندگی روستاییان در سه بعد اجتماعی، اقتصادی و کالبدی پرداخته شده است. روش تحقیق به صورت توصیفی- تحلیلی، روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه و مصاحبه) و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات به صورت توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و استنباطی (آزمون دوجمله ای) صورت گرفته است. جامعه آماری تحقیق حاضر، خانوارهای روستاهای بخش مرکزی شهرستان تایباد که بین سال های 1384 تا 1389 اعتبارات بهسازی مسکن را دریافت کرده اند که شامل 5076 خانوار می باشد. جهت تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شد که حجم نمونه لازم جهت تکمیل پرسشنامه ها، 180 خانوار محاسبه گردید. نتایج به دست آمده از تحقیق نشان می دهد اعتبارات دریافتی بیشترین تأثیر را در شاخص های بعد کالبدی و کمترین تأثیر را در شاخص های بعد اجتماعی داشته است. به عبارتی طبق آمار به دست آمده از میانگین نظرات افراد، در بعد اجتماعی گویه های دسترسی آسان به مراکز خرید در روستا، دسترسی بهتر به مراکز آموزشی، دسترسی بهتر به حمل و نقل عمومی راحت تر و دسترسی بهتر به مراکز درمانی و بهداشتی، کمترین میزان رضایت را توسط ساکنان داشته اند. از این رو، می توان گفت با ارائه نقشه و طرح های مناسب با موقعیت روستاها از طریق بخشداری و مکان یابی مناسب مساکن جدید در نزدیکی مراکز آموزشی، درمانی و بهداشتی، دسترسی ساکنان را به این مراکز آسان تر نمود و رضایت آنان را جلب کرد.

کلیدواژه‌ها

آخوندی، مصطفی (1393). ساخت مسکن در آموزههای دینی. تهران: پژوهشکده تحقیقات اسلامی؛ زمزم هدایت.##- آسایش، حسین (1374). اصول و روشهای برنامهریزی روستایی. تهران: دانشگاه پیام نور.##- ازکیا، مصطفی (1383). مقدمهای بر جامعهشناسی توسعه روستایی. تهران: اطلاعات.##- بسحاق، محمدرضا؛ تقدیسی، احمد؛ آقامرایی، علی (1393). "بررسی و ارزیابی پایداری مسکن روستایی (مطالعه موردی: دهستان ملاوی شهرستان پلدختر)". فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال بیست و نهم، ش 3، پیاپی 114 (پاییز): 129-146.##- بنیاد مسکن انقلاب اسلامی (1396). "طرح بهسازی و نوسازی مسکن روستایی". [پیوسته] قابل دسترس در:  [20/5/1396]http://www.bonyadmaskan.ir/Pages/PayamMaskan.aspx##-پورطاهری، مهدی؛ سجاسی قیداری، حمدالله؛ صادق لو، طاهره (1389). "سنجش و اولویت بندی پایداری اجتماعی در مناطق روستایی؛ با استفاده از تکنیک رتبه بندی براساس تشابه به حل ایده آل فازی". فصلنامه پژوهشهای روستایی، دوره اول، ش1 (بهار): 1-31.##- جمعه پور، محمود؛ رشنودی، بهزاد (1390). "بررسی نقش شهرهای کوچک در توسعه مناطق روستایی با تأکید بر کیفیت زندگی". فصلنامه توسعه روستایی، دوره سوم، ش 1 (بهار و تابستان): 45-64.##- سرتیپی پور، محسن (1384). "شاخص های معماری مسکن روستایی در ایران". هنرهای زیبا، دوره بیست و دوم، ش 22 (تابستان): 43-52.##-سعیدی، عباس (1373). "الزامات اجتماعی- اقتصادی در ساخت وساز مسکن روستایی". در: مجموعه مقالات سمینار سیاست های توسعه مسکن در ایران، ج 1.  گردآورنده اکبر فرخنده. تهران: وزارت مسکن و شهرسازی: 511-537.##- صادقی، حسین؛ قنبری، علی (1388). تحولات اقتصادی ایران، ج 2. تهران: سمت.##- عینالی، جمشید؛ چراغی، مهدی؛ رومیانی، احمد (1393). "ارزیابی نقش اعتبارات مسکن در کاهش آسیب پذیری کالبدی سکونتگاه های روستایی (مطالعه موردی: دهستان بزینه رود خدابنده، استان زنجان)". فصلنامه مسکن و محیط روستا، دوره سی و سوم، ش 146 (تابستان): 77-90.##- فکوهی، ناصر (1381). تاریخ اندیشه‏ها و نظریه‏های انسان‏شناسی. تهران: نشر نی.##- قاسمی، علی؛ رستمعلی زاده، ولی الله (1391). "اثرات وام مسکن روستایی در تغییرات زندگی روستایی". فصلنامه مسکن و محیط روستا، دوره سی و یکم، ش 139 (پاییز): 67-84.##- لطفی، حیدر؛ احمدی، علی؛ حسن زاده فرجود، داوود (1389). "شاخص ها و مؤلفه های ضروری در برنامه ریزی و سیاست گذاری مسکن روستایی در ایران". فصلنامه جغرافیایی آمایش، ش 7 (زمستان ): 105-128.##-محمدی یگانه، بهروز، و دیگران (1391). "نقش اعتبارات به سازی مسکن بر بهبود کیفیت زندگی در نواحی روستایی (مطالعه موردی: شهرستان زنجان، دهستان معجزات)". فصلنامه مسکن و روستا، دوره سی و دوم،  ش 141 (بهار): 99-108.##- قانون برنامه ششم توسعه (1396). دفتر برنامه و بودجه. [پیوسته] قابل دسترس در:
http://bodjeh.areeo.ac.ir/_bodjeh/documents/6th_agenda_full.pdf [20/5/1396]##   
مخبر، عباس (1363). ابعاد اجتماعی مسکن. تهران: سازمان برنامه و بودجه.##- مطیعی لنگرودی، حسن (1386). "توسعه روستایی مبتنی بر تداوم پایداری کشاورزی". فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال بیست و ششم، ش 58 (تابستان): 84-101.##- نراقی، یوسف (1370). توسعه و کشورهای توسعه نیافته. تهران: شرکت سهامی انتشار.##
- Bourne, I. S. (1981). A Gography of Housing. New York: Prentice-Hall.##- Cullingworth, B. (1997). Planning in the USA: Policies, Issues and Processes. New York: Routledge.##-Cater, J.; Trevor, J. (1989). Social Geography. London: Routledge.##-Charles, Li (2007). “The search for policies to support sustainable housing”. Journal of Habitant International, Vol. 31, No. 1: 143-149.##-Huchzermeyer, Marie (2001). “Housing for the poor? Negotiated housing policy in South Africa”. Journal of Habitat International, Vol. 3, No. 25: 303-331.##-Plagerson, Sophie; Harpham, Trudy; Mathee, Angela (2010). “Poor housing, good health: A comparison of formal and informal housing in Johannesburg, South Africa”. Swiss School of Public Health, Vol. 56, NO. 6:1-9.##-Sengupta, R.; Aubuchon, C. P. (2008). “The microfinance revolution: An overview”. Federal Reserve Bank of St. Louis Review, Vol. 90, No. 1: 9-30.##-Short, John Rennie (2006). Urban Theory Acritical Assessment. NewYork: Routledge.
Vicent, I. O.; Joscpeh,  E. O. (2001). “Housing policy in Nigeria: towards enablement of private housing development”. Habitat International. Vol. 25, No. 4: 473-492.##