نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای تخصصی زبان وادبیات فارسی دانشگاه آزاداسلامی واحدنیشابور، ایران

2 استادیار و عضو هیات علمی گروه ادبیات فارسی دانشگاه آزاداسلامی واحد نیشابور، ایران

3 استادیار وعضو هیات علمی گروه ادبیات فارسی دانشگاه آزاداسلامی واحدنیشابور، ایران

چکیده

یکی از رویدادهای مهم یک صد ساله ی اخیر، نهضت مشروطه می باشد که تحولی عمیق در ادبیات معاصر ایران ایجاد کرده و شاعران متعهد، آثار ارزشمندی را با بن مایه های پایداری علیه استبداد داخلی، ستمگری استعمارگران خارجی و تجاوزگری آنان آفریده اند. محمدتقی بهار از شاعران متعهد و ملتزم خراسان است که علیه حاکمیت استبدادی و استعماری عصر مشروطه، شعر سروده و جلوه های مقاومت با رویکردی آگاهی بخش و ملی گرایانه و با تکیه بر وطن دوستی و ظلم ستیزی، مشخصه ی اصلی آثار و درون مایه ی اشعارش گشته است. این پژوهش با هدف تبیین و ترسیم جلوه های مقاومت و پایداری در اشعار ملک الشعراء بهار با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و یکی از مهم ترین یافته های این پژوهش آن است که دیوان محمدتقی بهار را مضامینی چون برانگیختن مردم بر علیه استعمار و استبداد و ترسیم موقعیت آنها، یادکرد از قهرمانان ملی و مذهبی، وطن پرستی، دعوت به مبارزه و ایستادگی در برابر تجاوزگری، القای امید به آینده ی روشن، دعوت به اتحاد و ستایش آزادی و آزادگی  تشکیل می دهد که هر یک از این موارد، نشان دهنده ی جلوه های استعمارستیزی در اشعار او می باشد که با زبان صریح و آشکار به آنها پرداخته است.

کلیدواژه‌ها

آجودانی، ماشاءالله (1382). یا مرگ یا تجدد. تهران: اختران.##- آرین پور، یحیی (1382). از صبا تا نیما، ج 2. تهران: زوار.##-بهار، محمدتقی (1380). دیوان اشعار استاد محمدتقی بهار (ملکالشعراء). به کوشش چهرزاد بهار. تهران: توس.##- پیشوایی علوی، محسن؛ و دیگران (1394). "بررسی تطبیقی انتقاد اجتماعی در شعر محمود سامی بارودی و ملک الشعرای بهار". کاوشنامه ادبیات تطبیقی کرمانشاه، سال پنجم، ش 19(پاییز): 47-67.##- حتّی، فیلیپ خوری (1382). شرق نزدیک در تاریخ. ترجمه قمر آریان. تهران: علمی و فرهنگی.##- حسام پور، سعید؛ حاجبی، احمد (1387). سهم ادبیات پایداری در کتابهای درسی (نامه پایداری). به کوشش احمد امیری خراسانی. تهران: بنیاد حفظ و نشر ارزش های دفاع مقدس.##- حسین، قصی (1972م.). الموت و الحیاه فی شعر المقاومه. بیروت: دارالرائد العربی.##- حسینی، اشرف الدین (1359). کلیات جاودانه نسیم شمال. به کوشش حسین نمینی. تهران: اساطیر.##- راوندی، مرتضی (1374). تاریخ اجتماعی ایران. تهران: نگاه.##-روزبهانی، سعید (1386). جلوههای آرمانی در شعر ملکالشعراء بهار (یادی از بهار، مجموعه خطابهها و مقالههای همایش بزرگداشت ملکالشعراء بهار). تهران: مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.##- سارتر، ژان پل (1348). ادبیات چیست؟ ترجمه ابوالحسن نجفی. تهران: کتاب زمان.##- سپانلو، محمدعلی (1369). چهار شاعر آزادی. تهران: نگاه.##- شبستری، معصومه (1394). "بررسی تطبیقی مضامین اجتماعی در شعر ملک الشعرای بهار و احمد صافی نجفی". ادبنامه تطبیقی دانشگاه پیامنور، سال اول، ش2 (بهار و تابستان): 54-64.##- شمیم، علی اصغر (1375). ایران در دوره سلطنت قاجار. تهران: مدبر.##- عابدی، کامیار (1376). زندگی و شعر ملکالشعراء بهار. تهران: ثالث.##- عارف قزوینی، ابوالقاسم (1385). دیوان عارف قزوینی. گردآوری و تدوین رحیم چاوش اکبری. تهران: زوار.##- فرخی یزدی، محمد (1369). دیوان فرخی یزدی. تهران: امیرکبیر.##- فیاض، مهدی (1386). بهار و شعر سیاسی (یادی از بهار، مجموعه خطابهها و مقالههای همایش بزرگداشت ملکالشعراء بهار). تهران: مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.##- کریمی  لاریمی، رضا (1389). "سیر تحلیلی ادبیات پایداری از گذشته تاکنون". در: مجموعه مقالات اولین کنگره فرهنگ عاشورایی و ادبیات پایداری. گردآوری و تدوین احمد امیری خراسانی. قم: یاس نبی: 229-230.##- محسنی نیا، ناصر (1388). "مبانی ادبیات مقاومت معاصر ایران و عرب". ادبیات پایداری کرمان، سال اول، ش 1 (پاییز): 143-158.##- محسنی نیا، ناصر؛ داشن، فاطمه (1388). "بررسی تطبیقی مفهوم وطن در اشعار بهار و رصافی". نشریه ادبیات تطبیقی کرمان، سال اول، ش1 (پاییز): 133-155.##- محمدی، حسنعلی (1372). شعر معاصر ایران از بهار تا شهریار. تهران: اختران.##- میرانصاری، علی (1377). اسنادی از مشاهیر ادب معاصر ایران، دفتر دوم. تهران: سازمان اسناد ملی ایران.##- نجفی، ابوالحسن (1356). وظیفه ادبیات. تهران: کتاب زمان.##- نیکوهمت، احمد (1361). زندگی و آثار بهار. تهران: آباد.##- یاحقی، محمدجعفر (1375). چون سبوی تشنه. تهران: جامی.##