نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• ملیحه صلاحی ¹
• براتعلی خاکپور ²

¹ دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد برنامه‌ریزی شهری، گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه بین‌المللی امام رضا(ع)، مشهد، ایران

² دانشیار گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

چکیده

میراث ملموسِ غیرمنقول ضمن ارائه جلوه‌هایی از معماری و تمدن ایرانی- اسلامی، عرصه‌های چندگانۀ توسعه را تحت‌الشعاع قرار داده و پایداری را در مناطق به ارمغان می‌آورد. شهرستان کلات به عنوان تلاقی‌گاه منحصر‌به‌فرد تاریخ، فرهنگ و جغرافیا، مقصدی است مطلوب برای گردشگری، اما تعدادی از آثار تاریخیِ غیرمنقول آن اعم از ابنیه، محوطه‌ها و تپه‌های تاریخی، در سایۀ غفلت از نقش مؤثری که می‌توانند در رونق گردشگری و توسعۀ پایدار منطقه داشته باشند، رو به فراموشی سپرده شده و در معرض تخریب قرار گرفته‌اند؛ لذا این پژوهش کاربردی با هدف سنجش وضعیت کنونی گردشگری میراث فرهنگی در شهرستان، منطبق بر روش توصیفی- تحلیلی و به دو شیوه کتابخانه‌ای (برای شناخت پیشینۀ نظری و تجربی) و میدانی به جمع‌آوری اطلاعات پرداخته است، به گونه‌ای که از ابزار مشاهده و فیش‌برداری برای شناخت عینی محیط بهره برده و با توزیع تصادفی 96 پرسشنامه در میان کاربران و تبدیل داده‌های کیفی به کمی جهت احصاء امتیاز زیرمعیارها و نیز توزیع 11 پرسشنامه به روش گلوله‌برفی در میان خبرگان و انجام تحلیل سلسله‌مراتبی اِی‌اِچ‌پی بر روی داده‌ها جهت احصاء امتیازهای معیارها و مؤلفه‌ها و در نهایت ضرب و ادغام وزن‌های نهایی دو دستۀ فوق در یکدیگر، امتیاز و اولویت نهایی مؤلفه‌ها در توسعۀ گردشگری میراث فرهنگی ملموس غیرمنقول شهرستان به دست آمد؛ نتایج نظرسنجی از خبرگان و کاربران بیانگر شرایط نامطلوب این گونۀ گردشگری در حال حاضر منطقه می‌باشد که از نظر آنها تنها مؤلفه‌های تعاملات اجتماعی میان جامعه میزبان و گردشگران، مدیریتی- سازمانی و هویت تاریخی منشعب از آثار غیرمنقول مطلوب بوده و سایر مؤلفه‌ها در وضعیتی نامطلوب به سر می‌برند؛ در این میان ساماندهی و بهبود مؤلفه‌های زیرساخت‌های گردشگری (امتیاز 0/036-)، بودجه و اعتبار (امتیاز 0/021-)، بهداشت و پاکیزگی محیط (امتیاز 0/012-)، به ترتیب درجه عدم مطلوبیت، اولویت‌های مورد توجه جهت توسعۀ این گونۀ گردشگری در شهرستان می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

• گردشگری میراث فرهنگی
• ملموسِ غیرمنقول
• تحلیل سلسله‌مراتبی
• شهرستان کلات

موضوعات

• برنامه ریزی شهری

عنوان مقاله [English]

Measuring cultural heritage tourism Condition immovable and tangible through an Analytic Hierarchical Process AHP (case study: Kalat County)

نویسندگان [English]

• malihe salahi ¹
• Barat Ali Khakpoor ²

¹ Master of Urban Planning, Department of Urban Planning, Faculty of Architecture and Urban Planning, Imam Reza International University (AS), Mashhad, Iran

² Associate Professor, Department of Geography, Faculty of Literature, Ferdowsi University, Mashhad, Iran

چکیده [English]

While manifesting Iranian-Islamic architecture and civilization, immovable tangible heritage impacts multiple development arenas and enhances sustainability. As one of the unique intersections between culture, history, and geography, Kalat County is a favored tourist destination capable of contributing to sustainable development and tourism prosperity in the region. However, many of its Immovable historical monuments, including buildings, historical sites, and hills have been exposed to destruction due to negligence toward their potential role in tourism and sustainable development. The present applied research seeks to investigate the current state of cultural heritage in the county through a descriptive-analytical method using secondary (investigating the theoretical and experimental background) and field research data collection techniques. observation and recording tools were thus used to develop an objective understanding of the area, and final scores and prioritization of cultural heritage tourism development components in the county were obtained by randomized distribution of 96 questionnaires among users and converting qualitative to quantitative data to obtain the scores of sub-criteria, distribution of 11 questionnaires among experts selected through snowball sampling and implementation of an AHP analysis on the data to obtain the scores of criteria and components, and eventually multiplication and integration of the final weights of the two aforementioned groups. Results of inquiring experts and users indicated the unfavorable current state of cultural heritage in the region, according to whom only the components of social interactions between tourists and the host community, administrative-organizational, and the historical identity derived from immovable heritages were favorable whereas other components were in unfavorable states. Meanwhile, the components of organizing and enhancing tourism infrastructures (score of -0.036) , credit and budget (score of -0.021), and environmental health and hygiene (score of -0.012). According to the degree of lack desirability, the priorities for the development of this type of tourism in the city are.

کلیدواژه‌ها [English]

• cultural heritage tourism
• immovable tangible
• analysis Hierarchical
• Kalat County