نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسندگان

• فاطمه زمانی ¹
• مژگان میرحسینی ²

¹ استادیار دانشگاه کوثر بجنورد

² گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه کوثر بجنورد، بجنورد، ایران

چکیده

انسان‌شناسی فرهنگی به ارتباط فرهنگ با نظام‌های مختلف یک جامعه همانند سیاست، آیین و رسوم مذهبی، باورهای عامه، نظام طبقاتی، تمایزات جنسیتی و غیره می‌پردازد. سه‌خشتی‌های کرمانجی یکی از قالب‌های شعری ادبیات عامه خراسان شمالی است که به گویش کرمانجی سروده می‌شود. این قالب شعری از گذشته تاکنون محمل اندیشه‌ها، باورها، آیین و رسوم سرایندگانش بوده ‌است؛ از این‌رو در مقالة حاضر با روش توصیفی‌ـ تحلیلی بر پایة نظریة انسان‌شناسی فرهنگی، کاربردی‌ـ ساختاری، درصدد پاسخ‌دادن بدین پرسش است که نظم پدیداری و اعتقادی فرهنگ در سه‌خشتی‌های کرمانجی کدام است و ساختار و کارکرد هریک از آن‌ها چگونه قابل تحلیل و واکاوی است. بدین منظور با استناد به منابع کتابخانه‌ای 1000 نمونه سه-خشتی، گزینش و پربسامدترین نمودهای فرهنگی استخراج و سپس تحلیل شده‌‌است. نتیجه این بررسی نشان‌ می‌دهد نظام خانوادگی کرمانج‌ها مبتنی بر خانوادة گسترده و پدرتبار است. الگوی ازدواج در بین آنان درون‌همسری و به‌ندرت در خانواده‌های ثروتمند به صورت چندهمسری است. همچنین جنسیت بر نوع وظایف افراد خانواده تأثیرگذار است مردان وظیفه حفاظت از زنان و کودکان و احشام را داشتند و زنان وظیفه تهیه محصولات دامی، پخت ‌غذا و آوردن آب از چشمه، بافندگی و غیره داشتند. تحلیل نظم اعتقادی فرهنگ (باورها، عقاید و مذهب) در سه‌خشتی‌ها نشان می‌دهد که علاوه بر پذیرش مذهب تشیع، برخی از باورهای کهن، مانند اعتقاد به سحر و جادو و وجود حیوانات و گیاهان توتمی (شتر و میش سفید، گل محمدی و لاله) در بین ایشان تداوم یافته‌‌است. انواع پوشش‌های یاد‌شده در این اشعار مانند شلیوار، پیراهن و روسری، متناسب با اعتقادات مذهبی و نیز حاکی از مبادلات تجاری کرمانج‌های خراسان با اقوام و مناطق دیگر ایران است. بازی‌های یادشده در سه‌خشتی‌ها مانند اسب-دوانی و پشم‌ریسی، دلالت بر تأثیر شرایط زیست‌بومی و جنسیت بر آن دارد.

کلیدواژه‌ها

• سه خشتی
• زندگی شبانی
• آیین و رسوم
• باورهای عامه
• انسان‌شناسی فرهنگی

موضوعات

• فرهنگی

عنوان مقاله [English]

Cultural anthropology of pastoral life system in Kermanjiˈs Seh - kheshti of khorasan shomali

نویسندگان [English]

• fatemeh zamani ¹
• mojgan mirhoseini ²

¹ assistant professor of kosar university of bojnord

² Department of persian language and literature , kosar university,

چکیده [English]

Cultural anthropology deals with the relationship between culture and different systems of a society such as politics, religious rituals and customs, popular beliefs, class system, gender differences, etc. Kermanjiˈs Seh–kheshti is one of the poetic forms of North Khorasan folk literature, which is written in Kermanji dialect. This form of poetry has been carrying the thoughts, beliefs, rituals and customs of its composers since the past. Therefore, in this article, with a descriptive-analytical method based on the theory of functional-structural cultural anthropology, is intended to answer the question of what is the phenomenal and religious order of culture in the Kermanjiˈs Seh - khashti and how can analysis the structure and function of each of them. For this purpose, based on library sources, 1000 samples of Kermanjiˈs Seh-khashti were selected and the most frequent cultural expressions were extracted and then analyzed. The result of this study shows that the family system of Kermanjah is based on extended and patriarchal family. The marriage pattern among them is monogamy and rarely polygamy. Also, although Kermanj women Limited to the home environment, their gender affects the type of their duties. Men were responsible for protecting women, children and cattle, and women were responsible for preparing livestock products, cooking food and bringing water from the spring, weaving, etc. The analysis of the belief system of the culture (beliefs, opinions and religion) in the Kermanjiˈs Seh-khashti shows that in addition to accepting the Shia religion, some ancient beliefs such as the belief in magic and the existence of totems have continued among them. The types of covers mentioned in these poems are in accordance with religious beliefs and also indicate the commercial exchanges of Kermanjha. The mentioned games in Kermanjiˈs Seh-khashties indicate the influence of the local living facilities and gender on it.

کلیدواژه‌ها [English]

• Seh Keshti
• pastoral life
• rituals and customs
• popular beliefs
• cultural anthropology