نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه فرهنگیان

2 عضو هیأت علمی گروه علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان

چکیده

مبانی اعتقادی یک مکتب بیان می‌کند که چه برنامه‌ای برای تربیت افراد معتقد به آن مکتب باید طراحی شود تا به انسان­ها کمک کند بر مبنای یک استدلال منطقی؛ یعنی ارتباط مبانی اعتقادی و برنامه تربیتی، محتوای آموزشی و تربیتی را بپذیرند. هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش تقوای الهی بر تقویت باورهای دینی مبتنی بر راهکارهای قرآن و نهج‌البلاغه در بین دانشجویان دانشگاه فرهنگیان خراسان جنوبی است. مسئله اصلی پژوهش این است که تقوای مبتنی بر قرآن کریم و نهج‌البلاغه به‌عنوان یک عنصر از عناصر دینداری چه نقشی در تعمیق باورهای دینی دانشجویان دارد؟ جامعه آماری، کلیه دانشجویان دختر و پسر دانشگاه فرهنگیان خراسان جنوبی شامل 1600 دانشجوست. حجم نمونه برای شیوه کیفی بر اساس اشباع نظری و برای شیوه کمی با توجه به جدول مورگان و کرجسی 300 نفر در نظر گرفته شده است؛ 150 نفر پسر و 150 نفر دختر از دانشجویان پردیس‌های تابعه این دانشگاه. روش پژوهش از نوع آمیخته اکتشافی بوده است. پرسشنامه از نوع محقق­ساخته بوده که بعد از تحلیل نهایی شامل 25 گویه، تهیه و در میان 300 نفر حجم نمونه مورد پژوهش به شیوه تصادفی، توزیع شد؛ سپس با استفاده از نرم­افزار spss داده­ها مورد سنجش و تحلیل قرار گرفت. برای سنجش کفایت نمونه از آزمون کرویت باتلر و برای پایایی از ضریب همبستگی آلفای کرونباخ استفاده شده است. برای مقایسه میزان پایبندی به تقوای الهی و ضرورت قدردانی از خداوند در میان دانشجویان دختر و پسر از آزمون t  استفاده شده است. مقدار معناداری آزمون t در تقوای الهی 93/0. نتایج پژوهش حاضر نشان می‌دهد، تاثیرتقوای الهیبر تعمیق باورهای دینی توسط دانشجویان دانشگاه فرهنگیان خراسان جنوبی به‌عنوان یک عنصر مهم در دینداری و تعمیق باورهای دینی، مورد پذیرش است و به آن عمل می‌کنند. نتایج بدست آمده از آزمون t   در جدول شماره 8 نشان می دهد کهمیانگین پاسخ‌های مشارکت‌کنندگان در تقوای الهی از نظر دانشجویان دختر و پسر، یکسان است و بین آن‌ها تفاوت معناداری وجود ندارد. نتایج کیفی بیانگر این واقعیت است که مراقبه و محاسبه، آرامش قلب، احساس مسئولیت، توکل به خداوند و توجه به قدرت الهی در امور، موجت تقویت دینداری می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The role of piety in strengthening religious beliefs from the perspective of the Qur'an and Nahj al-Balagha; "A Case Study: Students of South Khorasan Farhangian University"

نویسندگان [English]

  • HamidReza Verdi 1
  • Mohammad Valipoor 2
  • Fatima Bidokhti 2

1 Member of the Faculty of Islamic Studies, Farhangian University

2 Member of the faculty of the Educational Sciences Department of Farhangian University

چکیده [English]

The belief bases of a doctrine state what type of program should be designed to train people who believe in that doctrine to help others accept the relationship between belief bases and the educational program and content based on a logical argument. The present research examined the strategies for deepening religious beliefs and piety in students of Farhangian University of South Khorasan based on the Holy Qur'an and Nahj al-Balaghah and appreciation of God. The main question addressed in this research is, “What roles do piety based on the Holy Quran, Nahj al-Balagha, and gratitude to God the Almighty as two elements of religiosity play in deepening the religious beliefs of students? The statistical population comprised all male and female students of the University of South Khorasan, which included 1600 students, and a sample size of  300 students (150 males and 150 females) from the university's subsidiary campus was selected. A researcher-made questionnaire was prepared After examining the preliminary questionnaires and included 25 items. It was randomly distributed among the 300 participants in the research sample. The data collected was measured and analyzed using SPSS software. Butler's Cruyte test was used to measure sample adequacy, and Cronbach's alpha correlation coefficient was used for reliability. T-test was used to compare the level of adherence to divine piety and the necessity of gratitude to God between male and female students. The significance value of the T-test for divine piety and gratitude was 0.93 and 0.89, respectively, indicating that the average responses of participants for divine piety were the same for males and females with no significant difference between them. Qualitative results showed that meditation and Calculation of breath, calmness of heart, sense of responsibility, trust in God, and attention to divine power in affairs are the reasons for strengthening religiosity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • piety
  • religiosity
  • religious beliefs
  • escape from religion
قرآن کریم##
نهج‌البلاغه##
آهی، قاسم، و دیگران (1394). طرح پژوهشی ساخت و هنجاریابی پرسشنامه اخلاق اجتماعی مبتنی بر قرآن و نهج البلاغه. بیرجند: دانشگاه آزاد اسلامی (واحد بیرجند).##
آهی، مریم (1392). "ساخت و هنجاریابی پرسشنامه نشانه‌شناسی تقوای الهی". پایان‌نامه کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی (واحد بیرجند).##
ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق.). لسان العرب. بیروت: دار صادر.##
رازی، جمال الدین ابوالفتوح (1376). روض‌الجنان و روح‌الجنان فی تفسیر القرآن. تصحیح محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح. مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی.##
احمدی ابهری، سیدعلی (1375). "نقش ایمان و اعتقاد مذهبی در درمان بیماری­ها". روانپزشکی و روانشناسی بالینی، دوره 1، ش 8 (بهار): 4-22.##
احمدیان، حمید؛ سعیداوی، علی (1391). "تحلیل معنایی درجات تقوا در نهج‌البلاغه". پژوهش­های زبان­شناختی قرآن، سال اول، ش 1 (بهار و تابستان): 65-78.##
انصاری قرطبی، ابوعبدالله محمد بن احمد (1364). جامع ­الاحکام ‌القرآن. تهران: ناصرخسرو.##
باقری، خسرو (1387). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی. تهران: مدرسه.##
بحرانی، سیدهاشم (1415ق.). البرهان فی تفسیر القرآن. قم: مؤسسة البعثة مرکز الطباعة و النشر.##
بهاری، رضوان (1389). "معناشناسی واژه تقوا در نهج‌البلاغه".##
پایان‌نامه کارشناسی ارشد الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی (واحد تهران مرکز).##
پاینده، ابوالقاسم (1383). نهج­الفصاحه. اصفهان: خاتم‌الانبیاء.##
تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد (1410ق.). غررالحکم و دررالکلم. قم: دارالکتب الاسلامی.##
جوادی آملی، عبدالله (1372). شریعت در آینه معرفت. قم: مؤسسه فرهنگی رجا.##
چراغی­وش، حسین؛ نظری، علی؛ کهنکی، فاطمه (1394). "بررسی رابطه تقواگرایی و امید به زندگی". در: مجموعه مقالات همایش اسلام و سلامت روان. بندرعباس: دانشگاه هرمزگان، جهاد دانشگاهی: 46-64.##
حسینی، حسنیه­سادات؛ میرزایی، نورالدین (1396). "نقش روانشناسی عرفان در تقویت صلح درون". عرفان اسلامی، دوره چهاردهم، ش 54: 255-273.##
حسینی­ سرشت، سیدمحمدصادق (1388)." مقتضیات اخلاقی تقوا در آیینه قرآن و عترت". مجله پژوهشگاه علوم و معارف اسلامی، سال پنجم، ش 17 (پاییز): 5-55.##
حسینی­ سرشت، سیدمحمدصادق؛ اشرافی، امیر (1388). "آثار تقوا در دنیا و آخرت". مجله پژوهشگاه علوم و معارف اسلامی، سال پنجم، ش 16 (تابستان): 6-66.##
خلیلی دوآبی، مهشید (1384). "رابطۀ جهت‌گیری درونی و بیرونی دینی با سلامت روان". پایان‌نامه کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی.##
دیلمی، حسن بن ابی­الحسن (1338). ارشاد القلوب. ترجمه هدایت­الله مسترجمی. تهران: بوذرجمهری.##
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق.). المفردات فی غریب القرآن. بیروت: دارالعلم الدار الشامیة.##
سهرابی، نادره؛ سامانی، سیامک (1380)."بررسی میزان تأثیر نگرش مذهبی بر بهداشت روانی نوجوانان". نشریه همایش بین المللی نقش دین بهداشت روان، دوره 1، ش 1: 71-89.##
شاملو، سعید (1379). مکتب‌ها و نظریه‌ها در روان­شناسی شخصیت. تهران: رشد.##
شبّر، سیدعبدالله (1367). الان‍وار ال‍لام‍ع‍ه فی ش‍رح ال‍زی‍اره ال‍جام‍ع‍ه. مش‍ه‍د: آس‍ت‍ان ق‍دس رض‍وی، ب‍نی‍اد پژوهش‌های اس‍لام‍ی.##
شجاعی‌زند، علیرضا (1384). "مدلی برای سنجش دینداری جوانان". جامعه ­شناسی ایران، دوره 6، ش1 (فروردین): 34-66.##
شعیری، محمد بن محمد بن حیدر (1372). جامع الاخبار. قم: آل البیت الاحیاء التراث.##
ضیاءآبادی، سیدمحمد (1389). حبل­المتین در شرح زیارت جامعه کبیره. تهران: بنیاد خیریه الزهرا.##
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1394). تفسیر المیزان. ت‍رجم‍ه سیدم‍ح‍م‍دب‍اق‍ر م‍وس‍وی‌ه‍م‍دانی. قم: دارالفکر.##
طبرسی، فضل بن حسن (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. قم: ناصرخسرو.##
غباری‌بناب، باقر؛ متولی‌پور، عباس؛ حکیمی‌راد، الهام (1388). "رابطه افسردگی با میزان معنویت در دانشجویان دانشگاه تهران". روانشناسی کاربردی، سال سوم، ش 2 (تابستان): 110-123.##
فعالی، محمدتقی (1377). درآمدی بر معرفت‌شناسی. قم: معاونت اساتید نهادنمایندگی رهبری در دانشگاه‌ها.##
فنایی، ابوالقاسم (1375). درآمدی بر فلسفه دین و کلام جدید. تهران: اشراق.##
کلینی، محمدبن‌یعقوب (1388). اصول الکافی. تهران: اسوه.##
گلزاری، محمود (1379). "روانشناسی فقه الحدیث". علوم حدیث، سال پنجم، ش 17 (پاییز): 43-68.##
مکارم شیرازی، ناصر (1362). تفسیر نمونه. تهران: آخوندی.##
نجفی، محمود؛ ربانی، زینب؛ بیگدلی، ایمان‌الله (1394). "رابطه مذهب با سلامت روان". پژوهش­های روانشناسی بالینی و مشاوره، سال پنجم، ش 1 (بهار و تابستان): 134-153.##