نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه بیرجند

2 کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، مدرس دانشگاه بیرجند

3 کارشناس امور سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان جنوبی

چکیده

تعزیه به مجموعه ی ادب و هنر ایران، ارزش های قابل توجهی را تقدیم کرده است که پیدایی نخستین شکل ادبیات نمایشی مکتوب، پدیداری شکل و شیوه ی اجرایی و بیانی خاص در هنر نمایش یا هنرهای نمایشی و نگه داشت و استمرار مقام ها و گوشه‌های موسیقی در سنت موسیقایی ملی ایران، از جمله ی این ارزشها است. هرچند بنا به دلایلی، موسیقی با ساز در تعزیه، رونق چندانی نداشته، اما موسیقی آوازی حداقل از دوره ی قاجار به بعد مسیر تکامل را پیمود. تعزیه خوانان با آگاهی و شناخت موسیقی سنتی ایرانی به بهترین وجه به ایفای نقش خود پرداخته اند. یکی از نکات مهمی که تاکنون در شبیه (تئاتر مذهبی ایران شامل تعزیه یا شبیه غم انگیز و شبیه شاد) کمتر مورد توجه قرار گرفته، ثبت و ضبط دقیق موسیقی آوازی بر مبنای اجرای مناطق مختلف جغرافیایی کشور بوده است. در این مقاله، ضمن پرداختن به مبانی نظری تحقیق، مجلس کامل «تعزیه ی شهادت حضرت علی اکبر(ع)»، بر اساس اجرای گروه تعزیه سرخنگ از حیث آوازهای اجرا شده، مورد مطالعه قرار گرفته است. اجرای آوازی این تعزیه، در دستگاه شور با گردشهای آوازی در بیات ترک، افشاری، دشتی و دستگاه های همایون، چهارگاه، سه گاه و ماهور بوده است. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The study of the sing music of the passion play of martyrdom of Ali Akbar Excellency based on the performance of Sarkhong’s passion play group

نویسندگان [English]

  • Mofid Shateri 1
  • Majid Farzin 2
  • Kazem Iman Talab 3

1 Assistance professor in Geographical Studies of Birjand University

2 MA in Persian Literature and the lecturer of Birjand University

3 Expert in theoretical issues of General Office of Culture and Direction, Research Society Office

چکیده [English]

Passion play has bestowed significant values to the collection of Iran’s literature and art which the appearance of first forms of written dramatic literature, the manifestation of the forms and methods of special performance and rhetoric in theater art or dramatic arts, and preserving and persistence of positions and music hints in Iran›s traditional and national music are among the examples of these significant values. Although for some reasons music tuned by instrument in passion play wasn’t so prevalent; but the sing music at least traversed its developmental path from Qajar era to onward. Tragedians in passion plays performed their roles in a best way by being so familiar with the knowledge of Iranian traditional music. One of the main points which are being noticed very little in Shabih[1], (the religious theater in Iran including passion play or the tragedy Shabih or comic Shabih) has been the recording and maintaining of traditional sing music based on geographical performances in various parts of the country. In this article from the course of inspecting the theoretical principles of research, the full melody of “the passion play of the martyrdom of Ali Akbar Excellency” has been thoroughly considered on the base of the performance of Sarkhong’s passion play group from the view of performed sings. The performance of sing music of this passion play has been in musical melody with turnings of sounds in Bayat Turk, Shoor, Afshari, Dashti, Homayooun, Chahrgah, Segah, and Mahoor

کلیدواژه‌ها [English]

  • tragedy sings in passion play
  • Passion Play Music
  • Melody of the Martyrdom of Ali Akbar Excellency
  • Sarkhong
  • Southern Khorasan
امینی، فرشته (1384). "ردیف آوازی حافظ آیین نمایش تعزیه". در: مجموعه مقالات درباره ی موسیقی آیینی و حکمی و مذهبی ایران، ج1. به کوشش جهانگیر نصری اشرفی. تهران: انجمن موسیقی ایران: 189- 206.##برخوردار، ایرج (1386). موسیقی سنتی ایران. تهران: دفتر پژوهشهای رادیو.##بزرگ نیا، فرشید؛ بزرگ نیا، پیمان (1384). "موسیقی مذهبی در بختیاری".  در: مجموعه مقالات درباره ی موسیقی آیینی و حکمی و مذهبی ایران، ج1. به کوشش جهانگیر نصری اشرفی. تهران: انجمن موسیقی ایران: 207- 237.##بلوکباشی، علی (1381). "فراز و فرود نمایش قدسیانه تعزیه". کتاب ماه هنر. ش 43 و 44 (فروردین و اردیبهشت): 4-12.##بیضائی، بهرام (1379). نمایش در ایران، ج1. تهران: روشنگران و مطالعات زنان.##پهلوان، کیوان (1386). "نگاهی به موسیقی تعزیه و آسیب شناسی آن در ایران امروز". آینه خیال. سال اول، ش 4 (زمستان): 123-129.##جاوید، هوشنگ (1382). "گذاری بر ارتباط نقش موسیقی در تعزیه". فصلنامه نمایش، ش 66، (مرداد): 26- 29.##جاوید، هوشنگ (1384). "موسیقی و تعزیه". در: مجموعه مقالات درباره ی موسیقی آیینی و حکمی و مذهبی ایران، ج2. به کوشش جهانگیر نصری اشرفی. تهران: انجمن موسیقی ایران.##چلکووسکی، پیتر (1367). تعزیه، هنر بومی پیشرو ایران. ترجمه ی داود حاتمی. تهران: علمی فرهنگی.##خالقی، روح الله (1362). سرگذشت موسیقی ایران. تهران: صفی علیشاه.##درویشی، محمدرضا (1373). مقدمه ای بر شناخت موسیقی نواحی ایران، دفتر نخست (هرمزگان، بوشهر، خوزستان). تهران: حوزه هنری.## درویشی، محمدرضا (1391). توجه به موسیقی قدسی، مذهبی و آئینی ایران: مناقب خوانی. به اهتمام هوشنگ جاوید. تهران: سوره مهر.##شهیدی، عنایت ا... (1380). پژوهشی در تعزیه و تعزیه خوانی از آغاز تا پایان دوره قاجار در تهران. تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی.##صالح پور، اردشیر (1391). پیشخوانی در تعزیه پژوهشی در نغمات آوازی شبیه خوانی. تهران: سوره مهر.##فرهنگ عمید، ج1. ذیل واژه اشتُلُم.##مجیدی خامنه، فریده (1380). "تعزیه و تعزیه خوانی در ایران". گلستان قرآن، دوره جدید، ش 63 (تابستان): 37-38.##مختاباد، عبدالحسین (1377). "درام موسیقیایی". فصلنامه پژوهش و سنجش،  ش 13(بهار): 31-38.##مستوفی، عبدالله (1340). شرح زندگانی من یا تاریخ اجتماعی و اداری دوران قاجاریه. تهران: زوار.##مسعودیه، محمدتقی (1367). موسیقی مذهبی ایران، ج1. تهران: سروش.##مشحون، حسن (1350). موسیقی مذهبی ایران. شیراز: سازمان جشن هنر.##نادعلی زاده، مسلم (1389). "رسانه تعزیه، مروری بر عناصر و کارکردهای ارتباطی تعزیه". نامه فرهنگ و ارتباطات، سال اول، ش2 (بهار و تابستان): 139- 170.##ترکیب اعجاز آمیز تعزیه، آواز، موسیقی و نمایش در تعزیه ایرانی (1389). نشست تخصصی تعزیه. کتاب ماه هنر، ش 146 (آبان): 4- 12.##نصری اشرفی، جهانگیر (1374). موسیقی مازندران. تهران: انجمن موسیقی ایران.## نصری اشرفی، جهانگیر (1381). قفنوس: پیشخوانی ها، نوحه ها، گوشه ها و مرثیه ها در تعزیه نواحی ایران. تهران: سوره مهر.## نصری اشرفی، جهانگیر (1384). "انواع موسیقی ایران در تعزیه". در: مجموعه مقالات درباره موسیقی آیینی و حکمی و مذهبی ایران، ج2. به کوشش جهانگیر نصری اشرفی. تهران: انجمن موسیقی ایران.##همایونی، صادق (1381). "موسیقی و آئین و نقش آن در تعزیه"، کتاب ماه هنر. ش 53 و 54 (بهمن و اسفند): 4- 9.##