نویسندگان
1
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند
2
کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند
چکیده
شاهنامه ی فردوسی پرمایه ترین دفتر شعر فارسی و مهم ترین سند عظمت و فصاحت فرهنگ و زبان پارسی است که داستان های ملی و مآثر تاریخی قوم ایرانی در آن به بهترین وجه نموده شده است. خاوران نامه ی ابن حسام نیز از بهترین نمونه های حماسه ی دینی و نشانگر تثبیت مذهب شیعه در بین ایرانیان است. ابن حسام در سرودن خاوران‌نامه از جنبه های مختلف به شدت تحت تأثیر فردوسی بوده و شاهکار استاد توس را به عنوان الگو، مد نظر داشته است. لذا نگارندگان کوشیده اند در این مقاله به شیوه ی توصیفی و تطبیقی و به روش تحلیل متن، تأثیر شاهنامه بر خاوران‌نامه را در زمینه های مختلف نشان دهند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که این تأثیرپذیری ها به صورت آشکار و نهان در جای جای خاوران نامه به چشم می خورد؛ از انتخاب وزن و بحر گرفته تا تأثیرپذیری واژگانی، تضمین برخی از مصاریع و ابیات شاهنامه، شباهت در شخصیت های داستان، شباهت در توصیف میدان های جنگ و نبردهای تن به تن، خوارق عادات، جدال حق و باطل، متأثر بودن از آثار باستانی پیشین، جنگ با دیوان و اژدها و ساحران و ...
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
The Effect of Shahnameh in Khavaran Nameh
نویسندگان [English]
-
Mohammad Behnamfar,
1
-
Majid Khosravi
2
1
Associate professor in Persian literature of Birjand University
2
MA In Persian literature of Birjand University
چکیده [English]
Shahnameh Ferdowsi is the richest complete Persian poetical work and the important documentary of majesty and rhetoric of the Persian language and culture in which the national stories and historical works of Iranian ethnic has been drown in its best manner. Khavaran Nameh Ibn Hisam is one of the best exemplar of religious epic and is the sign of the establishment of Shia religion between Iranian. Ibn Hisam in composing of Khavaran Nameh severely has been affected by Ferdowsi and considered in his view the masterpiece of the Toos poetry master as his pattern. So the writers of this article with the descriptive-comparative methods and text analyzing procedure tried to show the effect of Shnameh in Khavaran Nameh in different aspects. The results of the study indicate that this impressionability can be seen overtly and covertly in all of the Khavaran Nameh. From selection of rhythm and poetical meter to lexical impressionability, and guaranty of some literary hemistiches and Shahname verses, similarity in story characters, similarity in describing the battle fields and duel contests, rarities of customs, quarrel between truth and fault, affectability from the former archeological works, combat with demons, devils and magicians and so on.
کلیدواژه‌ها [English]
-
: Ferdowsi
-
Shahnameh
-
Ibn Hisam
-
Khavaran Nameh
-
National Epics
-
Religious Epics
-
Influence Criticism
آیدنلو، سجاد (1388). "مردم کدام شاهنامه و فردوسی را می‌پسندیدند؟". پژوهشهای زبان و ادبیات فارسی، مجله ی دانشکده ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، سال چهل و پنجم، شماره ی چهارم (بهار): 78-59.##ابن حسام خوسفی، محمد (1366). دیوان ابن حسام خوسفی. به اهتمام احمد احمدی بیرجندی و محمدتقی سالک. مشهد: اداره ی کل حج و امور خیریه ی استان خراسان.##ابن حسام خوسفی، محمد (1376). "خاوران نامه (نیمه ی اول)". تصحیح حیدرعلی خوش کنار. پایان نامه ی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد.##ابن حسام خوسفی، محمد (1378). "خاوران نامه (نیمه ی دوم)". تصحیح حمیدالله مرادی. پایان نامه ی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد.##ابن حسام خوسفی، محمد (1382). تازیان نامه ی پارسی (خلاصه ی خاوران نامه). تصحیح حمیدالله مرادی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.##اته، هرمان (1356). تاریخ ادبیات فارسی. ترجمه ی صادق رضا زاده شفق. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.##احمدی بیرجندی، احمد (1378). "دیدگاه های اخلاقی و اجتماعی محمد بن حسام خوسفی در منظومه ی خاوران نامه". خراسان پژوهی (فصلنامه ی مرکز خراسان شناسی)، سال دوم، شماره‌ی دوم، پیاپی 4 (پاییز و زمستان): 47-33.##بهنام فر، محمد (1388). "شاهنامه و خاوران نامه دو جلوه از هویت ملی ایران". فصلنامه ی پاژ (ویژه نامه ی فردوسی)، سال دوم، شماره ی سوم و چهارم، پیاپی 7 و 8 (پاییز و زمستان): 191-177.##بیهقی، حسینعلی (1378). "حماسه های دینی شفاهی در ادب عامه". خراسان پژوهی (فصلنامه ی مرکز خراسان شناسی)، سال دوم، شماره ی دوم، پیاپی 4 (پاییز و زمستان): 181-171.##خائفی، عباس (1380). "واقعیت و اسطوره در شعر ابن حسام خوسفی". مجله ی دانشکده ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه بیرجند (ویژه ی ابن حسام خوسفی)، سال اول، شماره ی اول (بهار): 57-51.##خالقی مطلق، جلال (1386). حماسه، پدیده شناسی تطبیقی شعر پهلوانی. تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی.##دامادی، محمد (1380). "ویژگی های شاخص در شعر ابن حسام خوسفی و نقش فرهنگی وی در تشکیل حکومت شیعی". مجله ی دانشکده ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه بیرجند (ویژه ی ابن حسام خوسفی)، سال اول، شماره اول (بهار): 79-73.##راشدمحصل، محمدرضا (1378). "خاوران نامه یک حماسه دینی تاریخی یا یک منقبت نامه اعتقادی تبلیغی". خراسان پژوهی (فصلنامه ی مرکز خراسان شناسی)، سال دوم، شماره ی دوم، پیاپی 4 (پاییز و زمستان): 69-47.##شفیعی کدکنی، محمدرضا (1386). صور خیال در شعر فارسی. تهران: آگاه.##صفا، ذبیح الله (1352). حماسه سرایی در ایران. تهران: امیرکبیر.##فردوسی، ابوالقاسم (1387). شاهنامه. به کوشش سعید حمیدیان. تهران: قطره.##مینوی، مجتبی (1372). فردوسی و شعر او. تهران: توس.##ناصح، محمدمهدی (1378). "خاوران نامه، نوشداروی جان بخش ابن حسام خوسفی". خراسان پژوهی (فصلنامه ی مرکز خراسان شناسی)، سال دوم، شماره ی دوم، پیاپی 4 (پاییز و زمستان): 147-129.##یاحقی، محمدجعفر (1378). "شناخت مفاخر، شناخت خراسان". خراسان پژوهی (فصلنامه ی مرکز خراسان شناسی)، سال دوم، شماره ی دوم، پیاپی4 (پاییز و زمستان): 9-5.##
)