نویسندگان
1 استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه بیرجند
2 استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه مازندران
چکیده
خراسان جنوبی را می توان به دلیل قرارگیری در موقعیت خاص زمین شناسی، بهشت معادن شرق کشور نامید. مطالعات و پژوهشهای باستانشناختی انجام گرفته در حوزه جغرافیایی استان خراسان جنوبی در قالب بررسیهای میدانی، کاوش باستانشناسی- و دادههای بدست آمده از آنها - بیانگر آن است که این منطقه از شرق کشور نیز از پیشینهی بسیار کهنی در زمینهی فلزگری برخوردار می باشد. مقالهی حاضر بخشی از طرح پژوهشی" بررسی نظامند باستانشناسی بخش شوسف شهرستان نهبندان" می باشد که در تیرماه سال جاری توسط نگارندگان انجام و منجر به کشف و شناسایی 110 محوطه تاریخی ارزشمند گردید که از این تعداد، 17 محوطه کهن ذوب فلز (3 مرکز در دهستان شوسف و 14 مرکز در دهستان عربخانه) در این منطقه کشف گردید. در نتیجه مطالعات میدانی صورت گرفته شواهدی از معدن کاری و فلزکاری کهن، بقایای کورهها و محلهای انباشت سرباره های ذوب فلز مشاهده، ثبت و ضبط گردید. در این پژوهش، با روش بررسی پیمایشی با شیوه مکان‌نگاری و طیف ژرفانگر یا فشردهRandom Sampling) ( به معرفی 4 مرکز کهن ذوب فلز در دو دهستان شوسف و عربخانه پرداخته خواهد شد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
The Archeological researches of ancient mines in South Khorasan Case Study: new findings of ancient centers of metal melting in Shoosf county of Nehbandan Township
نویسندگان [English]
- Hassan Hashemi Zaraj Abad 1
- Abed Taghavi 2
1 Assistant professor in archeology of Birjand University. Responsible author.
2 Assistant professor in archeology of Mazandaran University
چکیده [English]
We can call southern Khorasan a heaven of country’s east side mines because of its unique geological location. Archeological researches and studies conducted in geographical zone of southern Khorasan province in the form of field studies, archeological excavations – and the data extracted from them- declares that this area of the Eastern part of country has an ancient history in metallurgy. This article is a part of a research project named “A systematic archeological study of Shoosf county of Nehbandan township” that was conducted by the authors in July of current year and resulted in discovering and identifying 110 valuable historical areas that of these, 17 were ancient metal fusion areas (3 centers in Shoosf county and 14 centers in Arabkhane village). Field studies resulted in observation and recording of some signs of ancient mining and metalworking remains of furnaces and areas for accumulating metal fusion slag. By method of survey study with the technique of topography and in depth spectrum or compact (random sampling), 4 ancient iron fusion centers in two villages Shoosf and Arabkhane will be introduced in this study
کلیدواژه‌ها [English]
- Slag
- Metal fusion
- Mines archeology
- Shoosf
- Arabkhane
- Southern Khorasan
ابن بلخی (1363). فارس‌نامه. تصحیح و تحشیه گای لیسترانجو رینولد الن نیکلسون. تهران: اساطیر.##2. ابن حوقل بغدادی، ابوالقاسم محمد (1345). صوره الارض. ترجمه جعفر شعار. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.##3. ابودلف، مسعر بن مهلهل خزرجی نیبعی (1342). سفرنامه ابودلف. با تعلیقات ولادیمیر مینورسکی. ترجمه ابوالفضل طباطبایی. تهران: فرهنگ ایران زمین.##4. توحیدی، فائق (1386). مبانی هنرهای فلزکاری، نگارگری، سفالگری، معماری، خط و کتابت. تهران: سمیرا.##5. حدودالعالم من المشرق الی المغرب (1352). به تصحیح و اهتمام سید جلال الدین تهرانی. تهران: مجلس.##6. زاوش، محمد (1375). کانیشناسی در ایران قدیم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.##7. شاردن، ژان (1335). سیاحتنامه شاردن. ترجمه محمد عباسی. تهران: امیرکبیر.##8. شبانی، حسین (1386). نهبندان دیار خورشید. تهران: روزگار.##9. عباس نژاد، رحمت (1387). "تغییرات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی دشت قزوین با تکیه بر مدارک فلزکاری". رساله دکتری باستان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران.##10. کمپفر، انگلبرت (1350). در دربار شاهنشاه ایران. ترجمة کیکاوس جهانداری. تهران: انجمن آثار ملی.##11. مستوفی، حمدالله بن ابی بکر (1331). نزهه القلوب، به سعی و تصحیح گای لسترنج. لیدن: بریل.##12. مقدسی، ابو عبدا.. محمد بن احمد (1361). احسن التقاسیم فی المعرفه الاقالیم. ترجمه علینقی وزیری ج1و2. تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان.##13. ملک شهمیرزادی، صادق (1378). ایران پیش از تاریخ از آغاز تا سپیده دم شهرنشینی. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور، معاونت پژوهشی.##14. مؤمن زاده، مرتضی؛ صدیقی، طاهره (1367). "اسامی جغرافیایی محل ها و راهنمایی جهت بازشناسی معادن باستانی طلای ایران". در: مجموعه گزارش های زمین شناسی. به کوشش سازمان زمین شناسی کشور. تهران: سازمان زمین شناسی کشور: 196-221.##15. نوکنده، جبرئیل؛ نظافتی، نیما (1382). "نقره کاران سیلک: شواهد فلزکاری فلزات کمیاب در تپة سیلک جنوبی". در: نقره کاران سیلک. به کوشش صادق ملک شهمیرزادی. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور، پژوهشکدهی باستانشناسی: 21- 30.##
- Caldwell, J.R. (1967). Investigation at Tal-i- Iblis. Illinois State Museum Preliminary Reports 9, Spring field, Illinois State Museum press.##17- Chegini, N. etal. (2004). "A Prehistoric Industrial Settlement on the Iranian Plateau- Research at Arisman". In:
PresiensAntikePracht, Deeutshes Bergbau- Museum Bochum press, pp. 210- 217.##18- Cameron G. G. (1948). Persepolis Treasury Tablets, Chicago, University of Chicago Press.##19- Ghirshman R.(1938). Fouilles de SialkPrés de Kashan 1933, 1934, 1937, Vol. I. Paris: Librairie Orientaliste Paul Geuthner, Paris, CNRS Press.##20- Hole F. Flannery, K. V. & Neely, J. A. (1969). Prehistory and Human ecology of DehLuran Plain: An Early Village Sequence from Khuzistan. Michigan, University of Michigan Press.##21- Malek Shahmirzadi, S. (1977). “TepeZagheh: A Six Millennium B.C. Village in the Qazvin Plain of the Central Iranian Plateau”. Ph.D. Dissertation, Pennsylvania, University of Pennsylvania, Unpublished.##22- Majidzadeh, Y.(1976). The Early Prehistoric Cultures of the Plateau of Iran: Archaeological History of Its Development During the Fifth and Fourth Millennia B.C. Ph. D. Dissertation, Chicago, University of Chicago, Unpublished.##23- Schmidt, E. F. (1937). Excavation at TepeHissar Damghan. Philadelphia: The Pennsylvania Museum, The University of Pennsylvania press.##24- Schreiner M., R. Heimann& E. Pernicka ( 2003). "Mineralogical and Geochemical Investigation into Prehistoric Smelting’s from TepeSialk, Central Iran", in The Silversmiths of Sialk, S. M. Shahmirzadi, Report No. 2, Iranian Cultural Heritage Organization, Archaeological Research Center(ACAR) press, pp. 13- 24.##25- Smith C. S., T. A. Wertime& R. Pleiner (1967). "Preliminary Reports of the Metallurgical Project", in Investigation at Tal i- Iblis, J. R. Caldwell, Illinois State Museum Preliminary Reports, No. 9, Springfield,Illinois State Museum press, pp. 318- 26.##26- Tosi, M. & Bulgarlli, G. M. (1982). "The Stratigraphic Sequence of the Square DF 88/89 on South Hill. Teppeh Hesār". In: Tappeh Hesār: Reports of the Restudy Project, 1976, Casa Edition Le Letter – Firenze press, Torino, pp. 35- 53.##27- Wertime, T. A. (1964). "Man’s First Encounters with Metallurgy". Science, Vol146:pp: 1257- 1267.##28- Wertime, T. A. (1967). "A Metallurgical Expedition Through the Persian Desert". In: Investigation at Tali - Iblis, J. R. Caldwell, Illinois State Museum Preliminary Reports, No. 9, Springfield, Illinois State Museum press.
)