نویسندگان

1 استادیار هنر دانشگاه پیام نور تهران

2 دانش آموخته ی کارشناسی ارشد پژوهش هنر دانشگاه پیام نور تهران

چکیده

صنعت بافت فرش در شهرستان بیرجند به گذشته ای دور باز می گردد. طرح های اصیل و متنوعی در منطقه برای بافت فرش به کار می رود از جمله طرح موسوم به ریزه ماهی که از نقوش پرکاربرد شهرستان محسوب می شود به نحوی که درصد بالایی از صادرات را به خود اختصاص می دهد. فرش ریزه ماهی، متشکل از دو بخش حاشیه و متن است. متن فرش ریزه ماهی شهرستان به اشکال متفاوت اجرا می گردد، اما بخش حاشیه ی این فرش ها شکلی همگون با نقوشی مشخص دارد. این مقاله می کوشد نحوه ی طراحی حاشیه و نقش مایه های موجود در آن را به روش توصیفی بررسی نماید. با توجه به قدمت فرش های ریزه ماهی موجود در شهرستان تا حدود80 سال گذشته، تصاویر ارائه شده در مقاله نیز مشتمل بر این حیطه ی زمانی است. گردآوری اطلاعات، به روش میدانی و کتابخانه‌ای و با استفاده از ابزار مصاحبه، مشاهده و عکس برداری از نمونه فرش های ریزه ماهی صورت گرفته است. نتایج حاصله از تحقیق نیز نشان خواهد داد بر خلاف متون متنوع فرش ریزه ماهی شهرستان، نقوش حاشیه در این فرش ها بدون تغییر می باشد. تنها تغییرات صورت گرفته بر حاشیه به شکلی اندک، غیر فراگیر و محدود بوده است که مورد بررسی قرار خواهد گرفت.    

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Margin in the Rizeh Mahi Carpet in Birjand County

چکیده [English]

The industry of carpet weaving in Birjand county returns to the far past. Genuine and various patterns is used for carpet weaving in this region like the custom pattern of Rizeh Mahi which is considered as a highly used designs in Birjand city  in a way that  this craft  allocated the high percentage of exports products all to itself. The Rizeh Mahi Carpet consists of two parts like margin and texture. The texture of Rizeh Mahi carpet in this county implements in different forms but the marginal part of these carpets have a harmonious form with a specific designs. This paper attempts to investigate in a descriptive method the manner of margin planning and the existent drawing designs in it. Regarding the past record of the existing Rizeh Mahi carpets in this county from the 80 past years, the presented images in this paper also contains this chronological domain of time period.  Data collection has been accomplished from a field and library method and by the use of interview, observation and photography instruments from the sample of Rizeh Mahi carpets. Also the findings of the present research will be indicated that in contrary to the variety of the texture of Rizeh Mahi carpets in this county, the designs of the margins of this carpets remains without changes. The only observable changes in the margin has been very small, uncomprehensive and limited in form that will be investigated in future

کلیدواژه‌ها [English]

  • Carpet designs
  • Carpet
  • Rizeh Mahi
  • Birjand
-اشتنبرنر، اریک (1384). قالی ها و قالیچه های شهری و روستایی ایران. تهران: یساولی.##-ادواردز، سیسیل (1368). قالی ایران. ترجمه مهین دخت صبا. تهران: فرهنگسرا.##-آذرپاد، حسن؛ حشمتی رضوی، فضل الله (1372). فرشنامه ایران. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.##-آیتی، محمد حسین (1371). بهارستان در تاریخ و تراجم رجال قاینات و قهستان. مشهد: دانشگاه فردوسی.##-بهنیا، محمدرضا (1381). بیرجند نگین کویر. تهران: دانشگاه تهران.##-پرهام، سیروس (1370). دستبافته های عشایری و روستایی فارس، ج 1. تهران: امیرکبیر.##-تیموری، زهرا (1392). "تحقیقی در سیر تحول نقش ماهی در فرش". [پیوسته] قابل دسترس در:        
http://www.persiancarpetassociation.com/naghsheh_mahi_090925.html. [22/7/2014]##
-حشمتی رضوی، فضل الله (1381). فرش ایران. تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی.##-تیموری، زهرا (1387). تاریخ فرش: سیر تحول و تطور فرش بافی ایران. تهران: سمت.##-دانشگر، احمد (1372). فرهنگ جامع فرش ایران. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.##-رضایی، جمال (1381). بیرجندنامه. تهران: هیرمند.##-ژوله، تورج (1375). برگی از قالی خراسان. تهران: شرکت سهامی فرش ایران.##-ژوله، تورج (1390). پژوهشی در فرش ایران. تهران: یساولی.##-شعبانی خطیب، صفرعلی (1387). فرهنگ نامه تصویری آرایه ها و نقش فرش های ایران. قم: سپهر اندیشه.##-صور اسرافیل، شیرین (1383). بر کویر سبز جنوب فرش خراسان. تهران: احیاء کتاب.##-محمدی، باسم و دیگران (1386). رؤیای بهشت: هنر قالی بافی ایران. تهران: سازمان اتکاء.##-مقدسی، ابوعبداله محمدبن احمد (1361). احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم. تهران: کاویان.##-نصیری، محمدجواد (1385). فرش ایران. تهران: پرنگ.##-هانگلدین، آرمن (1375). قالی های ایرانی. ترجمه اصغر کریمی. تهران: فرهنگسرا.##-یساولی، جواد (1374). قالی ها و قالیچه های ایران، ج 1. تهران: فرهنگسرا.##