نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای جامعه شناسی اقتصادی و توسعه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان

2 دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان

چکیده

تحت تأثیر شهرنشینی، عوامل فرهنگی و اجتماعی گوناگونی سبک زندگی افراد را دچار تغییر و دگرگونی می کنند. سبک زندگی در نحوه گذران اوقات فراغت، پوشاک، تغذیه، مدیریت بدن (آرایش و اصلاح سر و صورت و بهداشت فردی)، سبک معماری و چیدمان داخلی منازل افراد، جلوه گر می شود. این پژوهش با هدف بررسی عوامل فرهنگی و اجتماعی مؤثر بر سبک زندگی ساکنان روستاهای تبدیل شده به شهر در شهرستان های خواف و رُشتخوار در استان خراسان رضوی انجام و مبانی نظری آن نیز بر مبنای نظریات ابن خلدون، وبر، وبلن، زیمل، بوردیو، گیدنز و چِنی تدوین شده است. روش پژوهش پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه محقق ساخته است. نتایج نشان می دهد بین اکثر شاخص های عوامل فرهنگی و اجتماعی و سبک زندگی ساکنان روستاهای تبدیل شده به شهر رابطه معناداری وجود دارد. با بررسی ضریب بتا (Beta) مربوط به این عوامل مشخص می شود که عوامل اجتماعی با بتای 266/0 بیشترین میزان تأثیر را بر سبک زندگی ساکنان روستاهای تبدیل شده به شهر داشته است و عوامل فرهنگی با مقدار 193/0 در رتبه دوم قرار دارد. در مجموع، بیشتر تغییرات شاخص های سبک زندگی در شهرهای نشتیفان و سلامی، متأثر از عوامل فرهنگی و در شهر جنگل، ناشی از عوامل اجتماعی بوده اند.

کلیدواژه‌ها

- ابن خلدون، عبدالرحمان (1373). مقدمه ابن خلدون. ترجمه  محمد پروین گنابادی. تهران: علمی و فرهنگی.
- ایزدی خرامه، حسن (1380). "تبدیل روستا به شهر و نقش آن در توسعه روستایی، مورد مطالعه: استان فارس". رساله دکترای جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.
- باکاک، رابرت (1381). مصرف. ترجمه خسرو صبری. تهران: شیرازه.
- پورافکاری، نصرت الله؛ کلانتری، صمد؛ نقدی، اسدالله (1381). "توسعه شهرنشینی و پیامدهای آن (با تکیه بر مورد ایران)". فصلنامه جمعیت، سال دهم، ش 39 و 40 (بهار و تابستان):1 - 34.
- پور‌همرنگ، نسرین (1387). "بررسی رفتارهای اجتماعی افراد در محیط شهری نو، مطالعه موردی: بلوار گلسار رشت". پایان نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه پیام نور تهران.
- چلبی، مسعود (1386). جامعه شناسی نظم. تهران: نشر نی.
- حقیقتیان، منصور (1391). "بررسی تأثیر شهرنشینی بر روابط اجتماعی در شهر بوشهر (آزمون نظریه لوئیس ویرث)". مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری، دوره سوم، ش 8 (بهار): 39 - 50.
- ذوالفقاری، مریم (1391). "بررسی تأثیر عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بر سبک زندگی و الگوی مصرف افراد، مطالعه موردی: مناطق شمال، مرکز و جنوب شهر تهران". پایان نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن.
- صادقی قمشلو، فرزانه (1392). "ارزیابی و تحلیل پیامدهای تبدیل روستا به شهر، مطالعه موردی: شهرستان های جنوبی استان اصفهان". پایان نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه اصفهان.
- صدیق سروستانی، رحمت الله (1369). "انسان و شهرنشینی". نامه ی علوم اجتماعی، دوره جدید، جلد دوم، ش 1، مسلسل4 (زمستان): 198 - 226.
- ضیاء توانا، محمدحسن؛ امیرانتخابی، شهرام (1386). "روند تبدیل روستا به شهر و پیامدهای آن در شهرستان تالش". فصلنامه جغرافیا و توسعه، سال پنجم، ش 10 (پاییز و زمستان): 107 - 128.
- علیمردانی، مسعود (1385). "سیر تحول پدیده شهرنشینی و ویژگی های اجتماعی شهرنشینان در اندیشه ابن خلدون". فصلنامه علوم انسانی دانشگاه الزهرا (س)، سال شانزدهم، ش 59 (تابستان): 97 - 122.
- ﻓﺎﺿﻠﻲ، محمد (1382). ﻣﺼﺮف و ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﻲ. ﻗﻢ: ﺻﺒﺢ ﺻﺎدق.
- کیویستو، پیتر (1380). اندیشه های بنیادی در جامعه شناسی. ترجمه منوچهر صبوری. تهران: نشر نی.
- گیدنز، آنتونی (1384). جامعه شناسی. ترجمه منوچهر صبوری. تهران: نشر نی.
- مرکز آمار ایران (1390). سرشماری های عمومی نفوس و مسکن کل کشور. تهران: مرکز آمار ایران.
- مهاجرانی، علی اصغر؛ حقیقتیان، منصور؛ یوسف نیا، مهدی (1394). "بررسی عوامل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی مؤثر بر سبک زندگی ساکنان روستاهای تبدیل شده به شهر، مورد مطالعه: شهرستان های خواف و رُشتخوار در استان خراسان رضوی". رساله دکترای جامعه شناسی اقتصادی و توسعه، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان.
- مهدوی کنی، محمدسعید (1387). "مفهوم سبک زندگی و گستره آن در علوم اجتماعی". فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، سال اول، ش1 (بهار): 199- 230.
- نوابخش، مهرداد، فتحی، سروش (1389). "رشد و توسعه شهرنشینی در ایران با تأکید بر فعالیت های اجتماعی- اقتصادی". در: مجموعه مقالات اولین همایش مدیریت و برنامه ریزی شهری. گردآورنده مرکز تحقیقات استراتژیک. تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام: 95-122.
- وبر، ماکس (1374). اقتصاد و جامعه. ترجمه منوچهر ترابی نژاد و رضا عمادزاده. تهران: مولی.
- Bourdieu, P. (1984). Distinction: A social critique of the Judgment of taste. London: Routledge.
- Chaney, D. (1996). Lifestyle. London: Routledge.
- Dempsey, k. (1990). Small town: Astady of social inequality, Cohestion and Belonging. Melbourn: Oxford university press.
- Omoja, L. O. (1987). The Role of Small Towns in Rural Development in BornoSatte, Nigeria. London: London University.
- Pumain, D. (2006). The Urbanization presses, in Demography: analysis and synthesis: a treatise in population studies, Vol. 2. London: Academic Press.
- Rezvani, M. R. & et al. (2009). "The Role and Function of Small Towns in Rural Development Using Network Analysis Method; Case: Roniz Rural District (Estahban city, province Fars, Iran)". Journal of Geography and Regional Planning, Vol. 2, No. 9: 214-223.
- Todaro, M. (2005). Urbanization and Rural-Urban Migration: Theory and Policy. London: Oxford university press.
- United Nation Development Program (UNDP) (2012). Human Development Index Report (HDI). New York: United Nation.
- Wei, R. (2006). "Lifestyle and new media: Adaption use of wireless communication technologies in china". New media society, Vol. 6, No. 6: 991-1008.
- Wilson, T. (1993). "Urbanism and kinship Bonds: A test of four generalizations". Social force, Vol. 71, No. 3: 703-712.