نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا دانشگاه بیرجند

2 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه بیرجند

3 دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا دانشگاه بیرجند

چکیده

امروزه، موضوع حکمروایی روستایی یکی از مباحث مورد توجه محققان و سیاست‌گذاران توسعه می­باشد. کاربرد این مفهوم در حوزه‌ مطالعات و اقدامات در مناطق روستایی، همراه با تاًکید بر ویژگی­ها و اصولی چون ایجاد پیوند و همکاری میان بخش­های گوناگون مؤثر بر توسعه‌ پایدار، همکاری میان قلمروها و محدوده‌های مدیریتی و سیاسی، افزایش توجه به مشارکت پایدار روستاییان، ترسیم اهداف و چشم­اندازهای مشارکتی، توجه به مزیت­های محلی و رقابتی، ظرفیت­سازی و ارتقای توانمندی روستاییان و ... بوده‌ است. نقش حکمروایی در سطح روستاها به دلایلی از جمله عدم مشارکت ساکنان در اجرای امور، سیاست­های بخشی‌نگر و از بالا به پایین، تکثرگرایی مدیریت­ها، موازی­کاری ارگان­ها و ... بسیار کم­رنگ می­باشد. این بررسی، یک تحقیق اسنادی و پیمایشی، با ماهیت، توصیفی‌ـ‌تحلیلی و هدف کاربردی است که در پی بررسی تطبیقی بین حکمروایی مطلوب در نواحی روستایی استان خراسان جنوبی کشور ایران می‌باشد. فرآیند نمونه­گیری متمرکز بر جامعه‌ی آماری شامل همه‌ی سرپرستان خانوارهای ساکن روستاهای دارای دهیاری بوده که بر اساس فرمول "کوکران" شامل 41 روستا و 206 سرپرست خانوار گردید؛ همچنین برای بررسی وضعیت حکمروایی مطلوب و توسعه‌ پایدار روستایی در دهستان‌های شهرستان بیرجند، از آزمون t یک‌نمونه­ای و در مرحله‌ رتبه‌بندی دهستان­ها، از روش تصمیم­گیری چندشاخصه‌ی "تاپسیس" و "تحلیل­ خوشه­ای" استفاده شده ‌است. نتایج این تحقیق نشان‌می­دهد که منطقه‌ مورد مطالعه، از لحاظ حکمروایی مطلوب و توسعه‌ پایدار روستایی در وضعیت مطلوبی قرار نداشته؛ از این نظر دهستان­های شهرستان بیرجند سطح متفاوتی نسبت به هم دارند.

کلیدواژه‌ها

منابع
جاودان، مجتبی؛ رکن­الدین افتخاری، عبدالرضا (1389). "اندازه­گیری شاخص­های توسعه پایدار اجتماعی در حوز­ه­های روستایی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (مورد مطالعه: بخش سربند شهرستان شازند استان مرکزی)". مجله کاربرد GIS. RSدر برنامه­ریزی، سال اول، ش 1 (پاییز): 65-78.##دارابی، حسن (1388). مروری بر تئوری­های برنامه­ریزی کالبدی. تهران: بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، معاونت عمران روستایی.##رکن­الدین افتخاری، عبدالرضا، و دیگران (1390). "تبیین رابطه رهیافت حکمروایی خوب و توسعه پایدار روستایی". پژوهش­های روستایی، سال دوم، ش4 (زمستان): 1-34.##زاهدی، شمس­السادات (1393). توسعه پایدار. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعۀ علوم انسانی.##عظیمی­آملی، جلال (1390). "تحلیل حکمروایی خوب در پایداری روستاها (مورد مطالعه: روستاهای استان مازندران)." پایان­نامه کارشناسی ­ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.##عظیمی­آملی، جلال، و دیگران (1391). "ارائه الگوی مناسب حکمروایی خوب روستایی در ایران".  فصلنامه ژئوپلیتیک، سال هشتم، ش 26 (تابستان): 1-28.##عظیمی­آملی، جلال؛ رکن­الدین افتخاری، عبدالرضا (1393). حکمروایی خوب روستایی (مدیریت توسعه پایدار). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت).##مهندسین مشاور دی. اچ. وی. (1371). رهنمودهایی برای مراکز روستایی. ترجمه جوادمیر و دیگران. تهران: وزارت جهاد سازندگی، مرکز تحقیقات و بررسی مسائل روستایی؛ روستا و توسعه.##موسی‌کاظمی، سیدمهدی (1387). "ارزیابی توسعه پایدار در توسعه شهری (پژوهش موردی: شهر قم)". رساله دکتری جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.##میدری، احمد؛ خیرخواهان، جعفر (1383). حکمرانی خوب. تهران: مجلس شورای اسلامی، مرکز پژوهش­ها، بنیان توسعه.##میسرا، آر. پی.؛ سوندارام، کی. وی. (1371). گزینه­های توسعه روستایی. تهران: وزارت جهاد کشاورزی، مرکز تحقیقات و بررسی مسائل روستایی.##نجاتی حسینی، سیدمحمود (1380). "جامعه مدرن، شهروندی و مشارکت". مدیریت شهری، سال دوم، ش 5 (بهار): 6-15.##
- Davis, H. (2004). “Future Role and Organization of  Local Government, policy making”. Local Government Studies, Vol. 14, No. 1: 41-55.##Dekker, K.; Kempen, R. (2004). “Urban governance within the big cities policy”.  Journal Cities, Vol. 21, No. 1: 21-54.##Fukuyama, Francis (1999). “Social Capital and Civil Society Conference on Second Generation Reform Hediger, werner (1997)”. Towards and ecological economics of sustanble development, Vol, 5. No, 1: 101-109.##