نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دکترای تاریخ تمدن و ملل اسلامی، گروه آموزشی تاریخ، دانشگاه فرهنگیان
چکیده
واقعه عاشورا در تاریخ اسلام ازجمله حوادث اثرگذاری است که کتب زیادی پیرامون آن نگاشته شده است. مطالعه و تحلیل آثار عاشورایی از جهات گوناگون در خور توجه است؛ یکی از موارد مهم، تحلیل نگرش‌ها و بررسی نوع گفتمانهای موجود در این آثار است. نویسندگان واقعه طف در بیان چگونگی این حادثه و شرح احوال و شخصیت یاران امام‌حسین (ع) دیدگاه‌های گوناگونی ارائه کردهاند که تنوع و گوناگونی گزارشها را انجامیده است. در میان گزارش‌های ارائه‌‌شده، آثار خاندان آیتی بیرجندی (محمدباقر، محمدابراهیم و محمدحسین) از جنبه‌های مختلف درخور توجه و واکاوی است. وجود علمای برجسته و صاحب‌قلم، شاخص‌بودن آثار برخی از این خاندان بویژه توجه به تحریفات و آسیبها، و مستندنویسی از دلایل انتخاب موضوع این نوشتار است. کانون محوری بحثهای عاشوراپژوهی خاندان آیتی، افزون بر واگویی واقعه بر مبنایی مستدل و مستند، بررسی برخی تحریفات آن است؛ از این‌رو این مقاله با بهره‌گیری از روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی به نقد و بررسی آثار عاشورایی این خاندان، و سنخ‌شناسی گفتمانهای مطرح‌شده پرداخته است. دستاورد این پژوهش، بیانگر وجود ابعاد سنخ‌شناسانه، نگرش‌های تاریخی، دیدگاه عاطفی، عرفانی و ماورایی در شکل‌گیری آثار عاشوراپژوهی این خاندان است؛ که برخی از این گفتمانها به دلایل پرشماری چون ویژگیهای متنی (ادبی، تاریخی و فقهی) بر سایر گفتمانها برتری و چیرگی یافته است.
کلیدواژه‌ها
)