نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، دانشگاه آزاد اسلامی دهاقان

2 استادیار گروه جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی دهاقان

3 استادیار گروه جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی دهاقان.

چکیده

زعفران یکی از مهمترین رستنی­های ایران است که به دلیل کار دسته جمعی و ابعاد مشارکتی آن نقشی مهمی در افزایش تعاون و یاریگری داشته است، بر این اساس هدف این مقاله بررسی رابطه میان تولید زعفران و ایجاد و استمرار تعاونی­های سنتی در روستاهای خراسان جنوبی است. این پژوهش به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری 82000 بهره­بردار کشاورز خراسان جنوبی در سال 1398 بوده است. با استفاده از فرمول کوکران نمونه مورد مطالعه550 نفر کشاورز (زعفران کار و غیر زعفران کار) تعیین گردید. روش نمونه­گیری از نوع نمونه­گیری خوشه ای چند مرحله ای است. ابزار گردآوری داده‌­ها پرسشنامه‌­های محقق ساخته­است که اعتبار آن به وسیله تعدادی از اعضای هیئت علمی دانشگاه سنجیده شده است. پایایی ابزار جمع­آوری اطلاعات از طریق آلفای کرنباخ مورد سنجش قرار گرفت که مقدار آلفای محاسبه شده برابر با 82/0 حاصل شد. یافته­ها نشان داد که ارتباط تعاون با تولید زعفران با مقدار t به­دست آمده 32/17 تا (001/0) معنادار است. به عبارت دیگر، تولید زعفران نقش مهمی در حفظ و استمرار تعاونی های سنتی در روستاهای زعفران کار دارد. همچنین تفاوت بین روستاهای زعفران کار و غیر زعفران کار در پنج مؤلفه تعاون (امور غیر کشاورزی، در کاشت، داشت و برداشت محصول و تعاون در تأسیس شرکت­های تعاونی) تا سطح (001/0) معنادار بود. با توجه به نتایج به­دست آمده پیشنهاد می­گردد که سازمان­ها و نهادهای متولی تولید محصولات زراعی افزایش تولید زعفران را در سرلوحه برنامه های خود قرار دهند.

کلیدواژه‌ها

-    قرآن کریم##آراسته­خو، محمد (1385). انواع و کارکرد تعاونی­ها. تهران: دانشگاه پیام­نور.##آرون، ریمون (1370). مراحل اساسی اندیشه در جامعه­شناسی. ترجمه باقر پرهام. تهران: آموزش انقلاب اسلامی.##آزاد ارمکی، تقی (1381). نظریه­های جامعه­شناسی. تهران: سروش.##احمدیان، احمد؛ بهرامی، امید؛ موسوی، سیده­زکیه (۱۳۹۵). "بررسی زعفران از لحاظ اقتصادی و اجتماعی و تأثیر مکانیزاسیون کردن فرایند آن در تربت‌حیدریه". در: مجموعه مقالات برگزیده سومین همایش ملی چشم‌انداز توسعه­ی منطقه­ی تربت‌حیدریه در افق 1404. تربت‌حیدریه: دانشگاه تربت‌حیدریه: 1-9.##اسمعیل­نژاد، مرتضی (1394). "ﺑﺮرﺳﯽ ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ اﻗﻠﯿﻢ و اﮔﺮوﺗﻮرﯾﺴﻢ زﻋﻔﺮان در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻗﺎﯾﻨﺎت". زراعت و فناوری زعفران، ش 2 (تابستان): 145-155.##اطهری، زهرا؛ علی‌بیگی، امیرحسین (1389). "تحلیل ادراک کشاورزان شهرستان کرمانشاه از تعاون". تحقیقات اقتصاد در توسعه کشاورزی ایران، دوره چهل و یکم، ش 4 (زمستان): ۵۶۵-۵۷۶.##انصاری، حمید (1385). مبانی تعاون. تهران: دانشگاه پیام­نور.##انصاری، حمید، و دیگران (1394). "بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر مشارکت اعضای تعاونی­های تولیدی کشاورزی و مقایسه آن با تعاونی­های تولیدی صنعتی در استان تهران". تعاون و کشاورزی، سال چهارم، ش 13 (بهار): 73-98.##برآبادی، سیدابوالقاسم؛ برآبادی، سیداحمد (1393). "بررسی نظام­های بهره­برداری زعفران در خراسان جنوبی". در: مجموعه مقالات برگزیده دومین همایش سراسری کشاورزی و منابع طبیعی پایدار. تهران: مؤسسه آموزش عالی مهر اروند، گروه ترویجی دوستداران محیط‌زیست؛ و انجمن حمایت از طبیعت ایران: 1-8.##بهنیا، محمدرضا (1391). زعفران (تاریخچه، مصرف، شیمی، گیاه­شناسی، تولید، فرآوری، صادرات، استاندارد، تقلبات و ...). تهران: دانشگاه تهران.##تنهایی، حسین ابوالحسن (1379). درآمدی بر مکاتب و نظریه­های جامعه­شناسی. مشهد: مرندیز.##توسلی، غلام­عباس (1371). نظریه­های جامعه­شناسی. تهران: سمت.##دیلینی، تیم (1387). نظریه­های کلاسیک جامعه­شناسی. ترجمه بهرنگ صدیقی و وحید طلوعی. تهران: نشر نی.##رجبی، نجیب­الله؛ دادخواه، محمدرضا (1383). رهاورد نخستین جشنواره ملی طلای سرخ ایران (زعفران). تهران: شهرآشوب.##رهبری، مهناز؛ شفیعی­ثابت، ناصر؛ طاهری، نیره (1395). "ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ اﻳﺠﺎد ﺗﻌﺎوﻧﻲ­ﻫﺎی ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻛﺸﺎورزی در ﺳﻜﻮﻧﺘﮕﺎه­های کشاورزی روستایی شهر گناباد". تعاون و کشاورزی، سال پنجم، ش20 (زمستان): 141-170.##ریتزر، جورج (1374). نظریه­های جامعه­شناسی در دوران معاصر. ترجمه محسن ثلاثی. تهران: علمی.## ریتزر، جورج (۱۳۸۶). نظریه جامعه­شناسی در دوران معاصر. ترجمه محسن ثلاثی. تهران: علمی.##ساروخانی، باقر (1370). دایره­المعارف علوم اجتماعی. تهران: کیهان.##طالب، مهدی (1386). اصول و اندیشه­های تعاونی. تهران: دانشگاه تهران.##فراهانی، حسین؛ جوانی، خدیجه؛ کرمی دهکردی، اسماعیل (1391). "تحلیل پایداری اجتماعی اقتصادی تولید زعفران و تأثیر آن بر توسعه روستایی (دهستان بالاولایت شهرستان تربت­حیدریه)". اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال یکم، ش 2 (زمستان): 95-112.##فرهادی، مرتضی (1381). فرهنگ یاریگری در اﯾـﺮان. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.##کوزر، لوئیس (1372). زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی. ترجمه محسن ثلاثی. تهران: علمی.##کوچکی، علیرضا (1392). "پژوهش‌های زراعی زعفران در ایران، روند گذشته و نگاهی به آینده". زراﻋﺖ و ﻓﻨﺎوری زﻋﻔﺮان، دوره 1، ش 1 (پاییز): 3-21.##ﮔﺮﺟﻲ ﻛﺮﺳﺎﻣﻲ، ﻋﻠﻲ؛ ﺑﺎﺑﺎﻳﻲ ﻛﺎرﻧﺎﻣﻲ، ﻋﻠﻲ (1396). "ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻘﺶ ﺳﺮﻣﺎیه اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ در ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻛﺸﺎورزان در ﺗﻌﺎوﻧﻲﻫﺎی ﺗﻮﻟﻴﺪی ﻛﺸﺎورزی ﭼﻬﺎرداﻧﮕﻪ ﺳﺎری". تعاون و کشاورزی، سال ششم، ش 24 (زمستان): 130-149.##له­مان، جنیفر (1385). ساخت­شکنی دورکیم. تهران: نشر نی.##محمدی اصل، عباس (1388).  نظریه‌های جامعه‌شناسی. تهران: جامعه­شناسان.##مظلومی، سعید (1383). جامعه‌شناسی و بهداشت عمومی. تهران: چراغ دانش؛ با همکاری شبنم دانش.##نخعی، فاطمه؛ هاشمی، راضیه (1397). "مقایسه گیاه زعفران از نظر جنبه‌های عملکرد زراعی و اقتصادی در شهرهای بیرجند، قاین، نهبندان، تربت‌حیدریه و گناباد". در: مجموعه مقالات برگزیده اولین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم کشاورزی و منابع طبیعی با محوریت فرهنگ زیست محیطی. تهران: مرکز بین‌المللی همایش­ها و سمینارهای توسعه پایدار علوم جهان اسلام: 1-9.##هاشمی، سیدعلیرضا (1392). "تعاون، همیاری سنتی در فرهنگ مردم". فرهنگ مردم ایران، ش 35 (زمستان): 113-133.##وفایی یگانه، رضا (1392). "ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺭﺍﻫﻜﺎﺭﻫﺎﻯ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺗﻮﺳﻌﺔ ﺑﺨﺶ ﺗﻌﺎﻭﻥ". مهندسی فرهنگی، سال هشتم، ش 78 (زمستان): 125-136.##
- Danaeefard, H. D.; Noruzi, M. R. (2010). "A Short Study on Cooperative Sector in Iran". Acta Universitatis Danubius O. Economica, Vol. 3, No. 3: 66-70.##-Merouah, Z.; Bendou, A.; Achaba, A. (2013). "Cooperative Governance: What Impact on the Marketing of Saffron? Case of Saffron’s Cooperatives in the Area of Taliouine in Morocco". Mediterranean Journal of Social Sciences, Vol. 4, No. 10: 681-688.##- Motamed, M. K. (2010). "Role of cooperative companies in sustainable rice production and poverty alleviation in Guilan state of Iran". African Journal of Biotechnology, Vol. 9, No. 11: 1592-1599.##- Noruzi, M. R.; Westover, J. H. (2010). "Opportunities, challenges and employment relative advantages in the cooperative sector in Iran". Management Science and Engineering, Vol. 4, No. 3: 95-99.‏##- Ghorbani, M. (2008). "The efficiency of saffron’s marketing channel in Iran". World Applied Sciences Journal, Vol. 4, No. 4: 523-527.‏##- Shahroudi, A. A.; Ahmadi-Firouzjaie, A.; Chizari, M. (2006). "Factors influencing yield and quality of saffron production: A comparative study on the members and non-members of rural production cooperatives in Iran ". IIInternational Symposium on Saffron Biology and Technology : 53-60.‏##