%0 Journal Article %T پیامدهای جنگ ها و بلاهای طبیعی در خراسان بر اساس تواریخ دودمانی صفویه %J مطالعات فرهنگی اجتماعی خراسان %I اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خراسان جنوبی %Z 2676-6116 %A فارابی, شهین %D 2021 %\ 05/22/2021 %V 15 %N 3 %P 157-178 %! پیامدهای جنگ ها و بلاهای طبیعی در خراسان بر اساس تواریخ دودمانی صفویه %K بلاهای طبیعی %K جنگ ها %K خراسان %K تواریخ دودمانی صفویه %R 10.22034/fakh.2021.276280.1454 %X حملات ازبکان و نزول بلاهای طبیعی، ازجمله آسیب‌هایی است که خراسان عهد صفوی در معرض پیامدهای نامطلوب سیاسی، اجتماعی و اقتصادی آن قرار گرفت. علی­رغم اهمیت خراسان به­­عنوان پایگاه تشیع و اقدامات عمرانی شاهان صفوی نسبت به مرمت ویرانی‌های ناشی از وقایع مذکور، توسعه استعدادهای بالقوه این منطقه تا حدود زیادی به تأخیر افتاد و شرایط به گونه‌ای شد که در سال‌های پایانی حکومت صفویان، خراسان به دلیل هم­مرزبودن با هرات و آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی ناشی از این حوادث، نخستین منطقه‌ای بود که مورد هجوم افغان‌ها قرار گرفت. در حوزه‌ تاریخ­نگاری صفوی، برخی از تواریخ دودمانی، به تناسب میزان وابستگی‌های دیوانی خود، بویژه در دستگاه شاه­طهماسب و شاه­عباس اول، گزارش‌هایی درباره این رویدادها به شکل‌های مختلف ارائه داده‌اند. پژوهش پیش رو، با روش تاریخی بر پایه منابع کتابخانه‌ای و با رویکرد تحلیلی  به دنبال روشن­کردن زوایا و ابعاد توجه مورخان این تواریخ به چالش‌ها و مشکلات اجتماعی ناشی از جنگ‌ها و بلاهای طبیعی خراسان در این برهه زمانی است که بیشتر حاصل مشاهدات عینی آن­ها بوده و شغل دیوانی اغلب این مورخان، در چگونگی ثبت پیامدهای این حوادث مؤثر  بوده­است. یافته‌های این بررسی نشان می‌دهد اگرچه به دنبال این رویدادها کاهش جمعیت و رکود کشاورزی و اقتصادی در کوتاه مدت در شهرهای خراسان به­وجود آمد؛ اما شاهان صفوی بویژه از زمان شاه­طهماسب به بعد، با توجه به اعتقادات شیعی که نسبت به شهرهای مقدس مذهبی خراسان خصوصاً مشهد داشتند، در درازمدت تلاش‌های زیادی جهت مرمت و بازسازی این ویرانی‌ها در آستان مقدس امام­رضا (ع) صورت دادند. %U http://www.farhangekhorasan.ir/article_131549_9f7f6843bf59b23142f976f4f1d96c01.pdf