تاریخ ایران
گسترش کالبدی شهر مشهد در دوره استانداری پاکروان

حمزه کاوسی؛ منیره کاظمی راشد؛ سید حسین رئیس السادات؛ شهرزاد ساسانپور

دوره 17، شماره 1 ، آذر 1401، ، صفحه 115-156

https://doi.org/10.22034/fakh.2022.346943.1550

چکیده
  شهر مشهد در بین سال‌های 1313 تا 1320ش. و در دوره استانداری فتح‌الله پاکروان دچار تغییرات زیادی ‌شد. مقاله حاضر حول این تحولات به این پرسش اساسی پاسخ می‌دهد که اقدامات عمرانی پاکروان چه نقشی در تغییرات فضای شهری مشهد داشته است. بحث اصلی بر تأسیس اماکن جدید و تعدد آن در شهر مشهد تمرکز دارد؛ با این واقعیت که نوعی جهش یا تکامل را در توسعه اماکن ...  بیشتر

تاریخ ایران
روایت اسنادی فعالیتهای تجارتخانه ارباب جمشید جمشیدیان در حوزه املاک نمونه‌پژوهی: روستاهای سلامی و سده (1267ـ1351ق./1230ـ1311ش.)

فواد پورآرین؛ الهام ملک زاده؛ کاظم میقانی؛ محمد بقائی شیره‌جینی

دوره 16، شماره 4 ، شهریور 1401، ، صفحه 41-76

https://doi.org/10.22034/fakh.2022.321079.1528

چکیده
  جمشید جمشیدیان (ارباب­جمشید)، اولین نماینده‌ زرتشتیان در مجلس شورای ملی، تاجر و صراف بزرگ اواخر قاجار بود. وی کار خود را با کارگری در بزازی شروع کرد و به‌تدریج صراف بزرگ و ثروتمند عصر خود شد. تجارتخانه جمشیدیان در اکثر شهرهای بزرگ ایران و کشورهای مختلف شعبه داشت. به‌دلیل وسعت فعالیت صرافی جمشیدیان، به بانک جمشیدی هم مشهور بود. جمشیدیان ...  بیشتر

تاریخ ایران
بررسی کارکردهای تجارتخانه‌های مشهد در عصر پهلوی با تکیه بر کارکردهای فرهنگی آن‌ها

فائزه فاطمی؛ زهرا علیزاده بیرجندی؛ مجتبی خلیفه

دوره 16، شماره 4 ، شهریور 1401، ، صفحه 165-192

https://doi.org/10.22034/fakh.2022.336759.1544

چکیده
  یکی از موضوعات مهم شایان توجه در مطالعات تاریخ محلی خراسان، پژوهش در باب تاریخ اقتصادی خراسان است. با توجه به اهمیت این‌گونه پژوهش‌ها، مقاله حاضر به بررسی تجارتخانه‌های مشهد در عصر پهلوی اختصاص دارد. بر اساس اهداف پژوهش در این مقاله فعالیت‌های تجاری تجارتخانه‌های مشهد و کارکردهای مختلف تجار و نیز تبیین کارکردهای فرهنگی تجارتخانه­های ...  بیشتر

تاریخ ایران
قاینات و بازی بزرگ: دو ساختار یک کارگزار

سمیه حمیدی؛ مسلم خسروی زارگز

دوره 8، شماره 3 ، آذر 1393، ، صفحه 29-59

https://doi.org/10.22034/fakh.2014.143966

چکیده
  خاندان علم از گذشته دور موقعیت ویژه ای در شرق ایران داشته که با به قدرت رسیدن حکومت قاجاریه جایگاه آنان به عنوان یک حکومت محلی تثبیت و تحکیم گردیده است. در این دوره علی رغم وجود کشاکش قدرت میان دو ابرقدرت آن دوره یعنی انگلستان و روسیه، جریان داشتن مسأله شرق (بازی بزرگ) و کشمکش برخی حکام محلی با دولت قاجار، خاندان خزیمه نه تنها بقا می ...  بیشتر

تاریخ ایران
مهاجرت قبایل عرب به خراسان و پیامدهای فرهنگی آن

حسین مفتخری؛ محمود نیکو؛ مسعود بهرامیان

دوره 8، شماره 3 ، آذر 1393، ، صفحه 137-164

https://doi.org/10.22034/fakh.2014.144464

چکیده
  خراسان در عصر فتوحات یکی از کانون های مورد توجه عرب ها بود. ویژگی هایی نظیر موقعیت جغرافیای - اقلیمی خراسان، انگیزه های اقتصادی و کسب غنائم، زیاده خواهی های خلفای اموی و دوری از مرکز خلافت قبایل فراوانی مانند تمیم، ازد، بکر بن وائل و عبدالقیس را به این ایالت کشاند. این مهاجرت ها از زمان فتح این سرزمین شروع و در زمان خلافت امویان روند ...  بیشتر

تاریخ ایران
روایت اسنادی قحطی شرق ایران در جنگ جهانی اول

الهام ملک زاده

دوره 7، شماره 3 ، خرداد 1392، ، صفحه 105-122

https://doi.org/10.22034/fakh.2013.156330

چکیده
  کشور ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی خود و قرار گرفتن در اقلیم خشک، پیوسته در معرض هجوم بیگانگان و بروز خشکی ها و قحطی های ادواری بوده است. موقعیت خاص جغرافیائی ایران در واقع، باعث شده بود این کشور با داشتن موانع طبیعی، آب و هوا و دیگر ویژگی های اقلیمی به قسمت های کاملاً متفاوتی تقسیم شود که در بسیاری از موارد، این بخش ها از یکدیگر مجزا ...  بیشتر

تاریخ ایران
بررسی تاریخی برخی تحولات آوایی رایج در پارسی خراسان جنوبی

حامد نوروزی؛ کلثوم قربانی جویباری

دوره 7، شماره 3 ، خرداد 1392، ، صفحه 141-172

https://doi.org/10.22034/fakh.2013.156333

چکیده
  فارسی رایج در خراسان جنوبی یکی از گویش‌های فارسی معیار (فارسی تهرانی) است. به عقیده‌ی بسیاری از زبان‌شناسان، زبان فارسی از گویش‌های شرقی و شمال شرقی در زمانی نامعلوم، احتمالاً در قرون اول یا دوم هجری قمری منشعب شده است. بنابراین بررسی‌های زبان‌شناختی گویش‌های شرقی ایران، مانند گویش خراسان جنوبی در روشن شدن تاریخ شکل‌گیری زبان ...  بیشتر

تاریخ ایران
تحلیل اجتماعی مهریه در ایران همراه با نگاهی گذرا بر مهرنامه های عصر قاجاریه در بیرجند

ابوالفضل اکبری؛ آتوسا افسر

دوره 6، شماره 3 ، اسفند 1391، ، صفحه 7-26

https://doi.org/10.22034/fakh.2013.156009

چکیده
  تحقیق حاضر در پی بررسی عوامل مؤثر در علل افزایش مهریه، بررسی نحوه پیدایش آن در تمدن­های پیشین تا به حال و کارکردهای مهریه در جامعه اسلامی ایران می­باشد. تعیین و پرداخت مهریه سبب افزایش پای بندی به زندگی، افزایش اعتماد زوجین به هم، ارتقای عزت نفس زنان، تا حدی مهار طلاق و هم چنین باعث کنترل تمایلات نوجویانه مردان و پشتوانه­ی اقتصادی ...  بیشتر

تاریخ ایران
ازدواج های اعراب و خراسانیان در عهد امویان

علی اکبر عباسی

دوره 6، شماره 3 ، اسفند 1391، ، صفحه 61-80

https://doi.org/10.22034/fakh.2013.156012

چکیده
  پس از ورود اسلام به ایران، اعراب در شهرهای زیادی به ویژه در خراسان اسکان یافته و به صورتی مسالمت- آمیز با بومیان زندگی می­کردند. موضوع ارتباط آنان با هم، نهایتاً منجر به ازدواج­هایی بین دو گروه شد. دیدگاه دین اسلام در ارتباط با ازدواج نژادهای مختلف با دید ایرانیان و اعراب یکسان نبود. تحلیل ارتباط و انس اعراب اسکان یافته در خراسان ...  بیشتر

تاریخ ایران
کنسولگری بریتانیا در خراسان و نقش آن در گسترش نفوذ انگلیسی ها در جنوب شرق ایران

مسعود مرادی؛ معصومه صاحبکاران

دوره 6، شماره 3 ، اسفند 1391، ، صفحه 145-160

https://doi.org/10.22034/fakh.2013.156018

چکیده
  شرق ایران در قرن نوزدهم از اهمیت استراتژیکی ویژه­ای برخوردار بود و با توجه به سیاست­های توسعه طلبانه استعماری روس و انگلیس در منطقه و تهدید منافع یکدیگر، اهمیت این منطقه دو چندان شد. روس­ها برای دست اندازی به مناطق جنوبی و خروج از بن­بست در مناطق شمالی و انگلیسی­ها برای دفاع از هندوستان در صدد گسترش نفوذ خود در ایران برآمدند. ...  بیشتر

تاریخ ایران
ابعاد اعتقادی و دیدگاه­های سیاسی داعیان اسماعیلی در خراسان و فرارود

محمدحسن الهی زاده؛ سیدمحمدرضا سادسی

دوره 6، شماره 4 ، شهریور 1391، ، صفحه 7-30

https://doi.org/10.22034/fakh.2013.156167

چکیده
  دعوت در درون و بیرون دولت فاطمی از طریق شبکه گسترده­ی داعیان پخش و ترویج می­شد.فاطمیان میخواستند از طرف همهی امت مسلمان به عنوان امامان برحق شناخته شوند و نیز بر آن بودند که حکومت واقعی و عملی خود را به تمام سرزمین­های اسلامی و بیرون از آن بگسترانند. قبل از ظهور آنان، داعیان اسماعیلی به دنبال آماده کردن جوامع برای ظهور امام وعده ...  بیشتر

تاریخ ایران
تأسیس بانک شاهی شعبهی بیرجند و تأثیرات آن در منطقه

زهرا علیزاده بیرجندی؛ زهرا نادی

دوره 6، شماره 4 ، شهریور 1391، ، صفحه 31-57

https://doi.org/10.22034/fakh.2013.156169

چکیده
  بانک شاهی بیرجند، یکی از شعبههای بانک شاهنشاهی است که در 1331ق./ 1913م. به دنبال سیاستهای اقتصادی و استراتژیک بریتانیا، در بیرجند ایجاد شد. ساختار تشکیلاتی بانک شاهی بیرجند با توجه به حوزهی قلمرو آن مشتمل بر یک رئیس و یک یا دو کارمند بود. ریاست آن بر عهدهی انگلیسیها و معاونت یا همان تحصیلداری بانک و سمت مترجمی، بر عهدهی ایرانیان بود. این ...  بیشتر