ادبیات و علوم انسانی
کلثوم قربانی جویباری؛ راضیه هنرمند
چکیده
ادبیات عامیانه، جلوههای گوناگون از فرهنگ و تمدن هر قومی است که به شکل افسانه، قصه، ترانه و ... تجلی مییابد. افسانههای بیرجند نیز نمونه گویا و مهمی از نمایش بیرونی فرهنگ مناطق کویری ایران است. این مقاله بر آن است تا با بررسی مؤلفههای فانتزی در افسانههای بیرجند با شیوه تحلیلیـ توصیفی به این پرسشها پاسخ دهد که ...
بیشتر
ادبیات عامیانه، جلوههای گوناگون از فرهنگ و تمدن هر قومی است که به شکل افسانه، قصه، ترانه و ... تجلی مییابد. افسانههای بیرجند نیز نمونه گویا و مهمی از نمایش بیرونی فرهنگ مناطق کویری ایران است. این مقاله بر آن است تا با بررسی مؤلفههای فانتزی در افسانههای بیرجند با شیوه تحلیلیـ توصیفی به این پرسشها پاسخ دهد که 1. بسامد چه نوع فانتزی و چه شخصیت و قهرمانی در افسانههای بیرجند بیشتر است؟ 2. شگردهای موجود در افسانههای بیرجند برای پیوند دنیای واقعی و شگفتانه کدام است؟ با بازنمایی ویژگیهای فانتزی در بیست و سه افسانه بیرجند این نتایج حاصل شد که پنج افسانه از بیست و سه افسانه، از نوع فانتزی جانوری هستند. شخصیتها ایستا هستند و جز انسان، گاهی دیوها و موجودات فراطبیعی نیز نقش بازی میکنند و حالات انسانی به آنها منسوب میشود. این شخصیتها با کارکردها و شگرد سحر و جادو به هدف میرسند. همواره شخصیتهای اصلی و فرعی همراه یکدیگرند و با شگردهای عجیب و جادویی و انجام امور شگفتانه، قصّه را به پایان میبرند. طرح و ساختار این افسانهها سادهاند و همه این قصّهها دارای پیام مستقیم و غیرمستقیم است و هر خواننده با توجه به شرایط روحی و اجتماعی و فضای افسانه برداشتی آزادانه از آن دارد و غالب افسانهها مفاهیم اجتماعی را به خواننده منتقل میکنند که خود بیانگر ویژگی چندصدایی این افسانههاست و همچنین برخی از آنها با توجه به شرایط اقلیمی و اجتماعی از نوع آگاهیگر هستند.
