نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسی مشهد

2 استادیار جمعیت شناسی دانشگاه فردوسی مشهد

3 دانشیار جامعه شناسی دانشگاه یزد

چکیده

سلامت، به عنوان یکی از شاخص های اصلی توسعه یافتگی جوامع و حقوق جهانی بشر، از موارد مورد تأکید اکثر کشورهاست. یکی از عواملی که بر سلامت اعضای جامعه مؤثر است، سرمایه اجتماعی است. از این رو، هدف اصلی این مقاله، بررسی رابطه سرمایه اجتماعی با سلامت شهروندان جامعه ی مورد بررسی است. جامعه آماری این تحقیق شهروندان سی سال و بالاتر شهر مشهد بودند که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای تعداد 384 نفر از آنها انتخاب شدند. جهت انجام تحقیق و گردآوری داده ها نیز از روش پیمایش و ابزار پرسشنامه استاندارد سلامت SF-36 و پرسشنامه محقق ساخته سرمایه اجتماعی استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان داد افراد شاغل در مقایسه با غیرشاغلین و مردان در مقایسه با زنان، از میانگین نمره سلامت بالاتری برخوردار بوده اند. هم چنین میزان همبستگی بین سرمایه اجتماعی و سلامت برابر با 618/0 بود. در مورد ابعاد سرمایه اجتماعی نیز نتایج بیانگر آن است که هنجار اجتماعی دارای بیشترین ضریب همبستگی (603/0) با سلامت است و در اولویت های بعدی نیز به ترتیب متغیرهای شبکه اجتماعی و اعتماد اجتماعی قرار دارند. نتایج مدل معادلات ساختاری تحقیق نشان داد که29% از تغییرات متغیر وابسته (سلامت)، توسط ابعاد سرمایه اجتماعی تبیین می شود.

کلیدواژه‌ها

 
 
 
افشانی، علیرضا؛ شیری محمدآباد، حمیده (1396). "نقش سرمایه اجتماعی در ارتقای سلامت اجتماعی زنان شهر یزد". پژوهش نامه زنان، دوره هشتم، ش 4 (زمستان): 1- 20. ##-امینی رارانی، مصطفی؛ موسوی، میرطاهر؛ رفیعی، حسن (1390). "رابطه سرمایه اجتماعی با سلامت اجتماعی در ایران". فصلنامه علمی - پژوهشی رفاه اجتماعی، دوره یازدهم، ش42 (پاییز): 203- 228.##-بهبودی، داود؛ باستان، فرانک (1391). "تأثیر سرمایه اجتماعی بر سلامت عمومی در ایران". جامعه شناسی اقتصادی و توسعه، دوره اول، ش 1 (تابستان): 27- 46.##-پاتنام، رابرت (1380). دموکراسی و سنت های مدنی. ترجمه محمدتقی دلفروز. تهران: وزارت کشور، دفتر مطالعات و تحقیقات سیاسی.##-پاتنام، رابرت (1384). جامعه برخوردار، سرمایه اجتماعی و زندگی عمومی، اعتماد، دموکراسی و توسعه. ترجمه افشین خاکباز و حسن پویان. تهران: شیرازه.##-تاجبخش، کیان (1384). سرمایه اجتماعی، اعتماد و دموکراسی. تهران: شیرازه.##-تاجدار، وحید؛ رفیعیان، مجتبی؛ تقوایی، علی اکبر (1389). "سنجش مؤلفه سلامت در کلان شهر مشهد از دیدگاه برنامه ریزی شهری". هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی، دوره نهم، ش 41 (بهار): 101- 110.##-ریاحی، محمداسماعیل (1387). "سرمایه اجتماعی و سلامتی (توصیف رابطه و تبیین سازوکارهای اثرگذاری)". توسعه انسانی، دوره سوم، ش1 (پاییز): 67- 94.##-زارع شاه آبادی، اکبر؛ کاظمی، سمیه (1394). "بررسی عوامل مؤثر بر سلامت اجتماعی معلمین مقطع ابتدایی ناحیه یک شهر یزد". دوماهنامه علمی- پژوهشی دانشکده بهداشت یزد، دوره چهارم، ش 6 (زمستان): 50- 67.##-ساعی، راحله (1388). "بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و سلامت شهروندان تبریز". پایان نامه کارشناسی ارشد علوم اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز.##-سلطانی بهرام، سعید؛ بهارلویی، حمزه (1389). "سرمایه اجتماعی و سلامت اجتماعی، یک نگرش جامعه شناختی". در: مجموعه مقالات اولین همایش کشوری دانشجویی عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت. تهران: دانشگاه علوم پزشکی ایران: 1- 6.##-سیدان، فریبا؛ عبدالصمدی، محبوبه (1390). "رابطه سرمایه اجتماعی و سلامت روان زنان و مردان". فصلنامه علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی، دوره یازدهم، ش 42 (پاییز): 229-254.##-شارع پور، محمود (1388). "بررسی عوامل مؤثر بر اعتماد اجتماعی به نیروهای انتظامی (مطالعه موردی: استان مازندران)". جامعه شناسی کاربردی دانشگاه اصفهان، دوره بیستم، ش 4 (زمستان): 1-16.##-شربتیان، محمدحسن (1391). "تأملی بر پیوند معنایی مؤلفه های سرمایه اجتماعی و میزان بهره مندی از سلامت اجتماعی در بین دانشجویان دانشگاه پیام نور مشهد". جامعه شناسی مطالعات جوانان، دوره دوم، ش5 (بهار): 149- 174.##-شربتیان، محمدحسن (1395). "مطالعه جامعه شناختی تأثیر سرمایه اجتماعی بر سلامت روانی زوج های جوان". زن و مطالعات خانواده، دوره نهم، ش 34 (بهار): 115- 142.##-شربتیان، محمدحسن؛ ایمنی، نفیسه (1396). "تحلیل جامعه شناختی رابطه سرمایه اجتماعی با سلامت اجتماعی زنان (مورد مطالعه: زنان منطقه 4 شهری تهران)". برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، دوره هشتم، ش30 (بهار): 105- 141.##-صابری فر، رستم (1395). "بررسی اثر سرمایه اجتماعی بر سلامت روان شهروندان (نمونه موردی: شهر مشهد)". پژوهش سلامت، دوره اول، ش 2 (زمستان): 105- 112.##-علیزاده اقدم، محمدباقر؛ ربانی، رسول؛ مبارک بخشایش، مرتضی (1391). "بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی و احساس محرومیت بر سلامت شهروندان (مطالعه موردی: شهر اصفهان)". برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، دوره چهارم، ش 15(تابستان): 46- 87.##-کلمن، جیمز (1372). بنیادهای نظریه اجتماعی. ترجمه منوچهر صبوری. تهران: نشر نی.##-کوششی، مجید، و دیگران (1395). "تأثیر سرمایه اجتماعی بر سلامت  سالمندان 60 سال و بالاتر در مناطق شهری مشهد". مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، دوره سیزدهم، ش 1 (بهار و تابستان): 109- 129.##-کیوان آرا، محمود؛ حقیقتیان، منصور؛ علی بابایی، معصومه (1393). "بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و سلامت روان در بین شهروندان شهرکرد". مجله علمی - پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ایلام، دوره بیست و دوم، ش 7 (بهمن): 47- 55.##-مجدی، علی اکبر؛ محمدی، فردین (1395). "بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و اثربخشی فردی کارمندان بانک ها (مورد مطالعه: کارمندان بانک های دولتی شهر سنندج)". مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، دوره سیزدهم، ش 2 (پاییز و زمستان): 161- 186.##-مرندی، علیرضا (1385). عوامل اجتماعی سلامت در کتاب جامع بهداشت عمومی. تهران: کتاب پردازان.##-موسوی، میرطاهر، و دیگران (1394). "بسط مفهومی سرمایه اجتماعی با رویکرد سلامت اجتماعی". رفاه اجتماعی، دوره پانزدهم، ش 57 (تابستان): 109- 150.##-هزارجریبی، جعفر؛ مهری، اسدالله (1391). "تحلیل رابطه سرمایه اجتماعی و سلامت روانی و اجتماعی".  فصلنامه علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی، ش 59 (زمستان): 41- 88.##
Alesina,  A.; La Ferrara, E. (2000). “Participation  in  heterogeneous communities”. The  quarterly  journal of economics, Vol. 115, No. 3: 847-904.##-Almedom, A. M. (2005). “Social Capital and Mental Health: An Interdisciplinary Review of Primary Evidence”. Social Science & Medicine, Vol. 61, No. 5: 943- 964.##-Fiorillo, D.; Sabatini, F. (2015). “Structural  social capital and health in Italy”. Economics & Human Biology, Vol. 17, No. 129-142.##-Hurtado, D.; Kawachi, I.; Sudarsky, J. (2011). “Social capital and self-rated health in Colombia: the good, the bad and the ugly”. Social Science & Medicine, Vol. 72, No. 4: 584-590.##-Kawachi, I.; Kennedy, B. P.; Glass, R. (1999). “Social capital and self-rated health: a contextual analysis”. American journal of public health, Vol. 89, No. 8: 1187-1193.##-Li, T.; Zhang, Y. (2015). “Social network types and the health of older adults”: Exploring reciprocal associations. Social Science & Medicine, Vol. 130, No. 59-68.##-Lynch, J. W.; Kaplan, G. A. (1997). “Understanding how inequality in the distribution of income affects health”. Journal of Health Psychology, Vol. 2, No. 3: 297-314.##-Mohnen, S. M.; et al. (2011). “Neighborhood social capital and individual health”. Social  science & medicine, Vol. 72, No. 5: 660-667.##-Murayama, H.; Fujiwara, Y.; Kawachi, I. (2012). “Social capital and health: a review of prospective multilevel studies”. Journal of Epidemiology, Vol. 22, No. 3: 179-187.##-Ronconi, L.; Brown, T. T.; Scheffler, R. M. (2012). “Social capital and selfrated health in Argentina”. Health economics, Vol. 21, No. 2: 201- 208.##-Story, W. T. (2013). “Social capital and health in the least developed countries: a critical review of the literature and implications for a future research agenda”. Global public health, Vol. 8, No. 9: 983-999.##-Vincens, N.; Emmelin, M.; Stafstrom, M. (2018). “Social capital, income inequality and the social gradient in self-rated health in Latin America: A fixed effects analysis”. Social Science & Medicine, Vol. 196, No.115-122.##-WHO (2007). Promoting  Mental Health: A report of the world health organization. Melbouren: University of Melbouren, Department of Mental Health.##-World  Health Organization (1948). Official records of the world health organization. Proceedings and Final Acts of the International Health Conference. New York, 19- 22 June 1946.##