هنر
مجیدرضا مقنی پور؛ سیدجواد ظفرمند
چکیده
مطالعه "فرم"، در آثار و هنرهای مختلف، ملاحظات گونهگونی را میطلبد؛ فرم یک اثر هنری میتواند در قالبهای پرشمار رسانهای و نیز بسترهای اجتماعی و فرهنگی مختلف، هستی متفاوتی را تجربه کند و همین مسئله فرایند موجودیتیافتن فرم را در هنرهای زیبا و کاربردی از یکدیگر متمایز میکند. در این میان، به نظر میرسد مطالعه فرم در هنرهای ...
بیشتر
مطالعه "فرم"، در آثار و هنرهای مختلف، ملاحظات گونهگونی را میطلبد؛ فرم یک اثر هنری میتواند در قالبهای پرشمار رسانهای و نیز بسترهای اجتماعی و فرهنگی مختلف، هستی متفاوتی را تجربه کند و همین مسئله فرایند موجودیتیافتن فرم را در هنرهای زیبا و کاربردی از یکدیگر متمایز میکند. در این میان، به نظر میرسد مطالعه فرم در هنرهای کاربردی، بدون در نظر گرفتن بسترهای فرهنگی جوامع تولیدکننده، فرایندی ناقص است. مسئله اصلی در این پژوهش، بررسی و تحلیل نوع ارتباط اجزای فرمی قالی مناطق خراسان رضوی و جنوبی با بافتار و هویت فرهنگی جوامع تولیدکننده آن است که با هدف شناخت و تفسیر نوع تأثیرگذاری مؤلفههای حاصل از مناسبات و تعاملات فرهنگی و اجتماعی جوامع تولیدکننده قالی در این مناطق بر ویژگیهای فرمی محصول تولیدی انجام میگیرد. نوع پژوهش توصیفیـ تحلیلی است که اطلاعات مورد نیاز آن با روشهای کتابخانهای و میدانی (مشاهده و مصاحبه) جمعآوری شدهاست. تجزیهوتحلیل اطلاعات با استفاده از روشهای "کمّیسازی نوع سوم" و "تحلیل خوشهای" بهعنوان شیوههایی کارآمد در مطالعات فرهنگی انجام گرفتهاست. نتایج این پژوهش ضمن ارائه تصویری روشن از نوعِ پراکنش و خوشهبندی شاخصههای فرمی قالیهای مورد مطالعه و نیز مؤلفههای فرهنگی جوامع تولیدی این محصول، نوع ارتباط و جهتگیریهای مختلف شاخصههای فرمی قالی نسبت به هویت فرهنگی و سبک زندگی این جوامع را آشکار میسازد؛ از جمله تأثیرپذیری مستقیم و غیرمستقیم شاخصه های فرمی قالی از سبک زندگی و بافتار فرهنگی، بویژه در جوامع تولیدی که وابستگی بیشتری به جغرافیا و محیط طبیعی دارند.
هنر اسلامی
ملیکا یزدانی؛ فرهاد خسروی بیژائم
چکیده
حرم مطهر رضوی با داشتن کاشینگاریهای بسیار زیبا در ادوار گوناگون، به گنجینهای پربار در دنیای اسلام بدل گردیده است. دیوارها، سردرها، ایوانها و ایوانچههای صحنهای عتیق و نو واقع در مجموعه حرم، با کاشیهای بینظیری از دوره قاجار، آراسته شدهاست. از آنجا که تاکنون به طور اختصاصی به نقوش بهکاررفته در کاشینگاری دوره قاجار ...
بیشتر
حرم مطهر رضوی با داشتن کاشینگاریهای بسیار زیبا در ادوار گوناگون، به گنجینهای پربار در دنیای اسلام بدل گردیده است. دیوارها، سردرها، ایوانها و ایوانچههای صحنهای عتیق و نو واقع در مجموعه حرم، با کاشیهای بینظیری از دوره قاجار، آراسته شدهاست. از آنجا که تاکنون به طور اختصاصی به نقوش بهکاررفته در کاشینگاری دوره قاجار در حرم پرداخته نشده، از اینرو در این پژوهش، منتخبی از کاشیهای قاجاری در حرم امام رضا (ع) با هدف شناخت و دستهبندی مضمون نقوش کاشیکاری به شیوه هفترنگ در صحنهای عتیق و نو مورد مطالعه قرار گرفته است. برای رسیدن به این اهداف، دو پرسش مطرح است. نخست اینکه چه نوع نقوشی در تزیینات کاشیهای هفت رنگ این بنا بهکاررفتهاست؟ دوم این که نقوش از نظر موضوعی چه مفاهیمی را دنبال میکنند؟ این مقاله، دستاورد پژوهشی است که از جنبه ماهیت و روش، توصیفی ـ تحلیلی و شیوه برخورد با موضوع، موردکاوی بوده است. با مطالعه ویژگیهای کاشینگاری دوره قاجار و سپس مطالعه میدانی طرح های کاشیهای حرم، مشخص شد که نقوش تزیینی بهکار رفته در کاشیهای دوره قاجار در حرم شامل نقوش گلدانی و کاسهبشقابی، اسلیمی و ختایی، انسانی، حیوانی، منظرهپردازی و کتیبهنگاری است. همچنین، تنوع بالای نقوش نشان میدهد که کاشینگاران از ویژگیها و قابلیتهای نقوش پیکرهای در جهت کاربرد در مکانی مقدس بهره برده تا هویتی جدید متناسب با تغییرات جهان بیرونی قاجار خلق کنند.
هنر
محمدصادق فربد؛ عالیه رضاییان
چکیده
هنر بافتن در تربت جام با نام «فرت بافی» یا «بافت پارچه» با نقوش متفاوت و ساده روستایی - متعلق به آن دیار- شناخته می شود. فرت بافی گرچه مانند ابریشم یا حریربافی یزد، بردبافی نیشابور و گلیمچه بافی گیلان شهرت ملی ندارد؛ اما در این منطقه کاملاً شناخته شده است و از جمله مشاغل خانگی به شمار می آید که نقش پررنگی در ایجاد اشتغال زنان ...
بیشتر
هنر بافتن در تربت جام با نام «فرت بافی» یا «بافت پارچه» با نقوش متفاوت و ساده روستایی - متعلق به آن دیار- شناخته می شود. فرت بافی گرچه مانند ابریشم یا حریربافی یزد، بردبافی نیشابور و گلیمچه بافی گیلان شهرت ملی ندارد؛ اما در این منطقه کاملاً شناخته شده است و از جمله مشاغل خانگی به شمار می آید که نقش پررنگی در ایجاد اشتغال زنان دارد و با دستگاهی بسیار ابتدایی انجام میشود، که از وسایل محیط اطراف بافندگان ساخته شده است. این پژوهش میکوشد تا این هنر مهجور و ناشناخته منطقه و سرزمین تربت جام امروز و بوژگان یا بوزجان قدیم را توصیف و واکاوی کند. سرزمینی خشک و کویری که با زمزمه ی بادهای سیاه و بی رحم خو گرفته، اما مردمان خستگی ناپذیرش پنجه در پنجه ی طبیعت انداخته اند و به گاه کار و به هنگامه ی هنرمندی تصاویر خیره کننده ای آفریده اند. در این پژوهش از رهگذر مصاحبه با بافندگان مشخص شد که فرت بافی، قدمتی دیرین و چند صد ساله دارد و در مسیر رشد و تکوین خود، آرام آرام و پا به پای زندگی شبانی و کشاورزی مردمانی که همواره حاصل دسترنج خویش را مصرف کرده اند، قد کشیده و جایی برای خود در جوانب مسائل اقتصادی، هنری، ادبی و اعتقادی باز کرده و جزئی جدایی ناپذیر از زندگی مردمان این خطه شده است. از آنجا که فرت بافی در منابع پژوهشی مکتوب فاقد منبع بوده است، بر دشواری تحقیق افزوده شد؛ اما با این وجود چگونگی بافت، طراحی نقش ها، تشریح دقیق دستگاه فرت بافی مستند به تصاویر و عکس های گرفته شده در کنار رابطه ی آن با ادبیات و سروده های محلی در هنگام بافتن- از سوی زنان روستایی بافنده تربت جامی- و تأثیر آن در اقتصاد خانواده روستایی و نیز دشواری ها و عوامل مضر این هنر، به همراه پیشنهادهایی برای بقای فرت بافی، مطرح و مورد پژوهش قرار گرفته است.
هنر
مفید شاطری؛ مجید فرزین؛ کاظم ایمان طلب
چکیده
تعزیه به مجموعه ی ادب و هنر ایران، ارزش های قابل توجهی را تقدیم کرده است که پیدایی نخستین شکل ادبیات نمایشی مکتوب، پدیداری شکل و شیوه ی اجرایی و بیانی خاص در هنر نمایش یا هنرهای نمایشی و نگه داشت و استمرار مقام ها و گوشههای موسیقی در سنت موسیقایی ملی ایران، از جمله ی این ارزشها است. هرچند بنا به دلایلی، موسیقی با ساز در تعزیه، رونق ...
بیشتر
تعزیه به مجموعه ی ادب و هنر ایران، ارزش های قابل توجهی را تقدیم کرده است که پیدایی نخستین شکل ادبیات نمایشی مکتوب، پدیداری شکل و شیوه ی اجرایی و بیانی خاص در هنر نمایش یا هنرهای نمایشی و نگه داشت و استمرار مقام ها و گوشههای موسیقی در سنت موسیقایی ملی ایران، از جمله ی این ارزشها است. هرچند بنا به دلایلی، موسیقی با ساز در تعزیه، رونق چندانی نداشته، اما موسیقی آوازی حداقل از دوره ی قاجار به بعد مسیر تکامل را پیمود. تعزیه خوانان با آگاهی و شناخت موسیقی سنتی ایرانی به بهترین وجه به ایفای نقش خود پرداخته اند. یکی از نکات مهمی که تاکنون در شبیه (تئاتر مذهبی ایران شامل تعزیه یا شبیه غم انگیز و شبیه شاد) کمتر مورد توجه قرار گرفته، ثبت و ضبط دقیق موسیقی آوازی بر مبنای اجرای مناطق مختلف جغرافیایی کشور بوده است. در این مقاله، ضمن پرداختن به مبانی نظری تحقیق، مجلس کامل «تعزیه ی شهادت حضرت علی اکبر(ع)»، بر اساس اجرای گروه تعزیه سرخنگ از حیث آوازهای اجرا شده، مورد مطالعه قرار گرفته است. اجرای آوازی این تعزیه، در دستگاه شور با گردشهای آوازی در بیات ترک، افشاری، دشتی و دستگاه های همایون، چهارگاه، سه گاه و ماهور بوده است.