نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر

2 خوارزمی

چکیده

امنیت ابعاد مختلفی دارد، یک بُعد مهم و پر اهمیت آن، امنیت اجتماعی- اقتصادی است که به نگه داشت جوامع مرزنشین می انجامد. مرزها، ظرفیت تبادلات تجاری را به وجود می آورند که از ملزومات آن، ایجاد بازارچه های مرزی برای عرضه تولیدات است. هم اکنون در مناطق مرزی کشور، ۴۳ بازارچه وجود دارد. بازارچه مرزی باجگیران نیز جزو بازارچه های مرزی کشور است که در شهرستان قوچان و هم مرز با کشور ترکمنستان احداث شده است. ازاین رو، سؤال پژوهش این گونه مطرح می شودکه بازارچه مرزی باجگیران، چه مقدار احساس امنیت اجتماعی- اقتصادی برای روستاهای همجوار به ارمغان آورده است. روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای- میدانی و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات به صورت آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) صورت گرفته است.گویه های تحقیق از مؤلفه ی امنیت اجتماعی- اقتصادی کسب شده است و جامعه آماری تحقیق، شامل 22 روستای دهستان دولتخانه از توابع شهرستان قوچان است. با توجه به جمعیت زیاد این دهستان، پنج روستا (بردر، دربادام، شیخ کانلو، شمخال و قرجقه) همجوار بازارچه مرزی مورد بررسی قرار گرفت. با استفاده از جدول مورگان، تعداد 180 پرسشنامه نمونه تعیین شد. نتایج نشان می دهد وضعیت اشتغال قبل و بعد از تأسیس بازارچه مرزی، دچار تحول شده و شاغلین بخش کشاورزی و دامداری کاهش یافته است. بازارچه مرزی به ایجاد مشاغل جدیدی مانند فروشندگی، خدمات حمل ونقل، نیروی انسانی (کارگر خدماتی) و ... انجامیده است. آمارها بیانگر این است که میزان قاچاق در منطقه نسبت به قبل کاهش داشته، هم چنین باتوجه به ایجاد زیرساخت های بازارچه مرزی و تبادلات ناشی از آن، وضعیت ارتباطی بین روستاها نیز گسترش پیدا کرده است.

کلیدواژه‌ها

احمدی پور، زهرا، و دیگران (1387). "بررسی روند شتاب توسعه یافتگی فضاهای سیاسی- اداری کشور (مطالعه موردی: استان های ایران در برنامه های اول تا سوم توسعه 1368-1387)". ژئوپولوتیک، سال سوم، ش1 (بهار): 22-49.##-اسماعیل زاده، خالد (1387). "بررسی جایگاه بازارچه های مشترک مرزی در وضعیت رفاهی مرزنشینان". پایان نامه کارشناسی ارشد تعاون، علوم اجتماعی- برنامه ریزی اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.##-افتخاری، اصغر (1381). "ساختار و تأویل امنیت (درآمدی  بر روش شناسی  تفسیری )". مطالعات راهبردی، دوره پنجم، ش 15 (بهار): 11-30.##-امان پور، سعید، و دیگران (1391). "بررسی و تحلیل اثرات بازارچه های مرزی بر ساختار اقتصادی و اجتماعی شهرها (نمونه موردی: شهر جوانرود)". در: مجموعه همایش ملی شهرهای مرزی و امنیت، چالش ها و رهیافت ها. زاهدان: دانشگاه سیستان و بلوچستان.##-باجگیران. بخشداری (1397). گزارش سیاسی- اجتماعی بخش باجگیران دوره زمانی بین سالهای 1383تا 1395. باجگیران: بخشداری باجگیران [چاپ نشده].##-بوزان، باری (1378). مردم، دولت ها، ترس. ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی دانشگاه عالی دفاع ملی. تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی، پژوهشکده مطالعات راهبردی.##-بی سخن، امید (1387). "تأثیر بازارچه های مرزی در تغییر ساختار اقتصادی و کالبدی شهر (نمونه موردی: پیرانشهر)". پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیای برنامه ریزی روستایی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه زنجان.##-پهلوانی، مصیب؛ دهمرده قلعه نو، نظر (1378). طرح ارزیابی وضعیت بازارچه های مرزی سیستان و بلوچستان در قالب برنامه های توسعه کشور. زاهدان: دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکده اقتصاد و علوم اداری.##-دهمرده قلعه نو، نظر؛ شهرکی، جواد (1378). ارزیابی طرح توجیهی منطقه آزاد تجاری سیستان. زاهدان: دانشگاه سیستان و بلوچستان، معاونت پژوهشی.##-رضایی، علی (۱۳۸۰). "چون و چرای بازارچه های مرزی". ماهنامه اقتصادی و مالی بین المللی (اقتصاد ایران). دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری های وزارت کشور. [چاپ نشده].##-رکن الدین افتخاری، عبدالرضا؛ پاپلی یزدی، محمدحسین؛ عبدی، عرفان (1388). "ارزیابی اقتصادی بازارچه های مرزی، بازتاب های توسعه مناطق مرزی (مطالعه موردی: بازارچه مرزی شیخ صالح کرمانشاه)". ژئوپولوتیک، سال چهارم، ش2 (پاییز): 80-109.##-روشن، اصغر (1389). "توسعه و امنیت مرزی (مطالعه موردی: بازارچهمرزی استان خراسان)". علوم و فنون مرزی، سال اول، پیش شماره1 [چاپ نشده].##-زرقانی، سیدهادی (1386). مقدمه ای بر شناخت مرزهای بین المللی. تهران: دانشگاه علوم انتظامی ناجا، معاونت پژوهش.##-ساربان، وکیل حیدری (1395). "تبیین رابطه پایداری اقتصادی با احساس امنیت اجتماعی ساکنان مناطق روستایی شهرستان اردبیل". انتظام اجتماعی، دانشکده علوم و فنون انتظامی، دوره هشتم، ش4 (زمستان): 33-58.##-شافعی، سعید (1378). "بررسی وضعیت بازارچه های مرزی استان آذربایجان شرقی و موانع و مشکلات آنها". در: مجموعه مقالات سمینارهای علمی سازمان برنامه و بودجه. تبریز: آذربایجان شرقی.##-فخرفاطمی، علی اکبر (1383). "نقش بازارچه های مرزی در تثبیت و توسعه روستایی (مطالعه موردی: بازارچه مرزی باجگیران - شهرستان قوچان)". پایان نامه کارشناسی ارشد، جغرافیای برنامه ریزی روستایی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی.##-قادری حاجت، مصطفی، و دیگران (1389). "تبیین نقش بازارچه های مرزی در امنیت و توسعه پایدار نواحی پیرامون (مطالعه موردی: بازارچه های مرزی استان خراسان جنوبی)". ژئوپولوتیک، سال ششم، ش 3 (پاییز): 121-151.##-محمودی، علی (۱۳۸۴). ساختار مبادلات بازارچه های مرزی و نقش آن در بازرگانی و اقتصاد مناطق مرزنشین. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی.##-مراتب، مریم (۱۳۸۴). نگاهی به منطقه آزاد ارس (گزارش خبری). ارومیه: استانداری آذربایجان غربی[چاپ نشده].##-مرکز آمار ایران. سرشماری عمومی نفوس و مسکن (1395). شهرستان قوچان. [پیوسته] قابل دسترس در:[23/2/1397] https://www.amar.org.ir/Default.aspx.##- وزارت امور اقتصادی و دارایی (1371). بررسی روند تشکیل بازارچه های مشترک مرزی و تبیین راه هایی در جهت بهبود روند مذکور و بررسی جایگزین های مناسب. تهران: وزارت امور اقتصادی و دارایی، معاونت امور اقتصادی و دارایی.##-وزارت کشور. سازمان دهیاری های کشور (1395). گزارش اهداف ایجاد بازارچه های مرزی. تهران: وزارت کشور، سازمان دهیاری های کشور [چاپ نشده].##-یزدانی، عنایت الله؛ صادقی، زهرا (1389). "امنیت اجتماعی و تأثیر آن بر امنیت ملی ایران". ماهنامه مهندسی فرهنگی، سال چهارم، ش 39 و40 (بهار): 48-65.##
Bebbington, Anthony. et al. (2007). “Of Texts and Practices: Empowerment andOrganizational Cultures in World Bank-fundedRural Development Programmers”, Journal of Development Studies, Vol. 43, No. 4: 597–621.##-Chandoevwit, worawan. yonguth, chalamwong & SrawoothPaitoonpong (2004). Thailands Cross Border Economy, A Casa study of sakaco and ChiangRai: Thailand Developinent Resource Institute (TDRI).##-Singh,  Naresh (2009).  “Forum on the ‘Legal Empowerment of thePoor’ Fighting rural poverty, inequality and low productivitythrough legal empowerment of the poor”, The Journal of PeasantStudies, Vol. 36, No. 4: 871–892.##